Er is bij het Europese Hof van Justitie een klacht ingediend tegen het optreden van Europol en Eurojust. Die organisaties hebben volgens de Nederlandse advocaat Justus Reisinger een cliënt benadeeld door gehackte chats van Sky ECC in strijd met de Europese regels en Europese wetgeving te verwerken en te gebruiken.

Door @Wim van de Pol

Europol en Eurojust zijn agentschappen van de Europese Unie. Zij coördineerden tussen december 2019 en medio 2021 een hack door politiediensten van België, Frankrijk en Nederland van de servers en de berichten van encryptiedienst Sky ECC. De landen hadden een speciaal gemeenschappelijk onderzoeksteam daarvoor opgericht.

Niet getoetst

Specialisten van de politie hackten de servers van Sky ECC in de Franse plaats Roubaix. Vervolgens legde de politie alle leesbaar gemaakte chats van alle Sky-gebruikers ter wereld in de eerste helft van 2021 vast. Dat leidde tot een vloed aan rechtszaken tegen zware criminelen. Rechtbanken in Nederland gaan er tot nu toe van uit dat de totstandkoming van de hack en de betrouwbaarheid van de data niet hoeft te worden getoetst. De Franse rechtelijke controle is voldoende.

‘Onwettig en nietig’

Het Hof van Justitie behandelt zaken waarbij mogelijk het recht van de Europese Unie is geschonden. Reisinger vraagt nu aan het Hof van Justitie in Luxemburg om het optreden van Europol en Eurojust bij de totstandkoming van dat team, de uitvoer van de operatie en de verwerking en het gebruik van de gekraakte chats van Sky ECC ‘onwettig en nietig’ te verklaren.

Argumenten

Reisinger draagt voor de klacht vier argumenten aan.

Door een hack te doen op alle Sky-gebruikers, en al hun berichten te lezen is volgens de advocaat in strijd gehandeld met een reeks aan Europese wetten, regels en uitspraken van het Hof van Justitie en het Europese Hof voor de Rechten van de Mens. Bovendien kon de bruikbaarheid van bewijsmateriaal van de Sky ECC-operatie niet door de rechter worden getoetst. Daarmee is het recht op een eerlijk strafproces in het geding, aldus Reisinger.

Verder was er volgens hem bij de verwerking van de Sky ECC-data geen sprake van een deugdelijke beveiliging zoals de Europese wetten dat vereisen. Ten slotte is zijn cliënt zowel in Servië als in Nederland in dezelfde zaak vervolgd, door kennelijk gebrekkige coördinatie door Eurojust.

Voor het eerst

De klacht tegen het optreden van Europol en Eurojust is wat anders dan een procedure in de strafzaak aanhangig maken met het Europese Hof van Justitie of het Europese Hof voor de Rechten van de Mens.

Het is voor het eerst dat over het optreden bij de hacks op de encryptiediensten zo’n klacht wordt ingediend.

Waarom is dit wat anders dan een procedure in een strafzaak?

Advocaat Reisinger:

Het gaat in een procedure als deze niet om de vraag of een verdachte een strafbaar feit heeft gepleegd, maar om de vraag of instanties van de Europese Unie zich aan het recht van de Europese Unie hebben gehouden. In dit geval gaat het om de instanties Europol en Eurojust. Het is nu aan het Hof van Justitie om te bepalen of zij juist hebben gehandeld.

Wat kunnen de gevolgen zijn als het Hof de handelwijze van Europol en Eurojust onwettig en nietig verklaart?

Advocaat Reisinger:

Dat zou in deze specifieke procedure kunnen betekenen dat een schadevergoeding wordt toegekend. Tegelijkertijd is dan echter ook duidelijk hoe het Europese Hof van Justitie denkt over de bescherming van fundamentele mensenrechten zoals het recht op een effectieve verdediging en het recht op bescherming van de privacy en persoonsgegevens, wat betreft de gekraakte pgp-communicatie. Zo’n uitspraak zou natuurlijk ook betekenis kunnen gaan krijgen in de verschillende, individuele strafzaken die in vele Europese landen plaatsvinden op nationaal niveau.

Wanneer is een uitspraak te verwachten?

Advocaat Reisinger:

Dat is moeilijk te zeggen. Eerst krijgt Europol nog de kans om te reageren, dus dat zal zeker nog maanden gaan duren en verwacht ik hoe dan ook na de zomer.

Berlijnse zaak

Overigens is door Reisinger met betrekking tot EncroChat ook een zaak tegen Europol en Eurojust aanhangig gemaakt, net als die over Sky ECC.

In een andere zaak bij het Hof van Justitie, die voortkomt uit een strafzaak in Berlijn, komt er op 30 april een uitspraak. Daarbij zal het Hof zich uitlaten over EncroChat. Zie hierover:

Welke zaken over inzet encryptiediensten lopen nu bij Europese rechters?