Liquidaties vinden vaker plaats binnen de eigen criminele kring, dan naar aanleiding van conflicten met het vijandige kamp. Bijvoorbeeld vanwege praten met de politie, diefstal of het slecht uitvoeren van criminele taken. Dat blijkt uit een onderzoek van Politie & Wetenschap. Vier op de vijf liquidaties zijn cocaïne-gerelateerd. Het aantal liquidaties neemt sinds 2017 af. Het blijkt niet zo te zijn dat schutters steeds jonger worden.

door Joost van der Wegen

Andere hoek

Van 2016 tot en met 2021 vonden er 57 liquidaties plaats, telden de onderzoekers. Van alle gevallen van moord en doodslag in Nederland is één op de twaalf een liquidatie. Dit laat zien dat de meeste van dit soort misdrijven in Nederland uit een andere hoek komt. Ook neemt het aantal liquidaties sinds 2017 af.

Ruim vier op de vijf liquidaties in Nederland zijn cocaïne-gerelateerd (83%). Vooral in de Randstad is zo’n relatie te leggen. Voor de liquidaties in Amsterdam en omstreken bestaat de link met cocaïne in twintig van de 23 gevallen, voor Rotterdam en omstreken gaat het om dertien van de vijftien liquidaties en in de provincie Utrecht zijn alle liquidaties cocaïnegerelateerd.

Randstad

De liquidaties vinden vooral in de Randstad, doordeweeks en ’s avonds plaats. Een groot deel van de liquidaties vindt plaats in Noord-Holland (40%) en Zuid-Holland (26%) en dan vooral in de Randstad, in of rondom de steden Amsterdam en Rotterdam. Met de provincies Noord-Brabant (12%) en Utrecht (12%) daarbij opgeteld, komt het overgrote deel van alle liquidaties in beeld (90%). In Friesland, Flevoland, Drenthe en Groningen vonden geen liquidaties plaats.

Laag risico

Uit het onderzoek blijkt ook dat bijna de helft van de 57 liquidaties (47%) te kwalificeren is als een liquidatie met een laag risico voor omstanders, omdat alleen de dader en het slachtoffer aanwezig zijn. Daar staat tegenover dat 25 van de 57 liquidaties in situaties plaatsvinden met een hoog risico voor omstanders. In die gevallen vond de liquidatie plaats in een ruimte of op een plek met meerdere personen en vielen er meerdere schoten waarbij omstanders het risico liepen te worden geraakt of daadwerkelijk werden geraakt.

In minder dan een kwart van de liquidaties (13 van de 57 liquidaties) is een volautomatisch vuurwapen gebruikt, bijvoorbeeld een Kalasjnikov of Skorpion. Hiervan vonden er zes plaats in de omgeving van Rotterdam, vijf in Amsterdam en één in Utrecht. Het gebruik van volautomatische vuurwapens beperkt zich hoofdzakelijk tot de Randstad.

De onderzoekers zien geen toe- of afname in het gebruik van volautomatische vuurwapens met de jaren, en van een trend in het gebruik ervan bij liquidaties is dus geen sprake.

Kamp

Het motief dat achter het gevaar om geliquideerd te worden schuilt, komt vaker uit het ‘eigen kamp’ dan uit het ‘vijandige kamp’. Uit de analyse van het zogenaamde Moord-en-doodslagbestand van de politie blijkt namelijk dat nog geen veertig procent van de motieven te maken heeft met liquidaties van een concurrent uit het criminele milieu, terwijl ruim de helft gericht was tegen iemand van het eigen samenwerkingsverband, of daar omheen.

De meest voorkomende motieven om iemand uit ’het eigen kamp’ te liquideren zijn wanprestatie, diefstal (van geld of drugs), praten met politie en justitie of met iemand in het criminele milieu.

Mannen

Dit onderzoek wijst uit dat schutters van liquidaties uitsluitend mannen zijn van gemiddeld 29 jaar oud. De gemiddelde leeftijd vertoont een dalende trend, maar dat betekent niet dat er sprake is van steeds jongere schutters. Het aantal oudere schutters neemt namelijk af en het aantal jonge schutters neemt niet toe. Schutters van liquidaties worden dus niet steeds jonger.

In de tienerperiode raakt het merendeel van de respondenten, vaak op heel jonge leeftijd, voor het eerst betrokken bij criminele activiteiten. Dit komt door geldproblemen, het opgroeien in een achterstandswijk, het bestaan van negatieve rolmodellen, en soms een zucht naar spanning.