Mr Big: verwerpelijke undercover-methode (COLUMN)

In december 2010 werd in Kaatsheuvel een overleden vrouw aangetroffen in de achtertuin van haar woning, liggend naast haar fiets. Buren hadden een ijzingwekkende schreeuw gehoord en haar partner Wim S. trof zijn overleden partner in de tuin aan en belde de politie. Vanaf dat moment begon voor hem een nachtmerrie die tot op de dag van vandaag voortduurt.

Door Arthur van der Biezen

Hoewel er in het dossier (anonieme) TCI-informatie zit waarin wordt vermeld dat de vrouw tijdens een overval is ‘overlopen’ door twee met name genoemde mannen gaat de aandacht van de politie al snel uit naar Wim S. Hij zou de dader moeten zijn. Ondanks het feit dat er nimmer een moordwapen is aangetroffen, niet in de woning noch daarbuiten, richt het gehele onderzoek zich op mijn cliënt Wim S..

De stelling is dat hij zijn partner vermoord zou hebben en zelf alle kastjes en deurtjes in de woning zou hebben opgezet om een inbraak te faken. Het gehele onderzoek richt zich vanaf dat moment volledig op hem en alles wordt door de politie uit de kast gehaald om dat scenario bevestigd te krijgen.

Ondanks verwoede pogingen van het OM om cliënt, ondanks zijn voortdurende en hardnekkige ontkenningen, zo lang mogelijk in voorlopige hechtenis te houden wordt de voorlopige hechtenis van Wim S. in juni 2011 geschorst. Een schorsing die ruim 3 jaar zou gaan duren tot zijn hernieuwde aanhouding. Tijdens deze ruim 3 jaren van vrijheid blijft het OM niet stilzitten en tuigen zij met de dienst Werken onder Dekmantel (WOD) een heel bedrijf op met tientallen politie “figuranten” om Wim S. op een slinkse manier een bekentenis te ontlokken.

Zonder deze bekentenis immers géén zaak.

Ontkennende verdachte

Géén zaak omdat er simpelweg onvoldoende wettig en overtuigend bewijs tegen Wim S. lag. Er waren géén ooggetuigen, er was géén moordwapen, alle sporen in de sneeuw waren niet naar behoren onderzocht, de plaats delict was ernstig verstoord en ontlastende aanwijzingen werden simpelweg niet of niet adequaat onderzocht. Dat ook de officier van justitie in eerste aanleg dit standpunt was toegedaan blijkt uit de “aanvraag verlenging stelselmatige informatie inwinning” d.d. 25 oktober 2013 waarin het volgende te lezen valt:

Aangezien de tot dusver verrichte opsporingshandelingen in combinatie met forensisch technische bevindingen onvoldoende hebben geleid tot opheldering van het onderhavige misdrijf, en niet de verwachting bestaat dat door de toepassing van andere cq minder verstrekkende opsporingsbevoegdheden meer helderheid zal worden verkregen is besloten om via de bijzondere opsporingsbevoegdheid van stelselmatige informatie-inwinning (126j SV) het opsporingsonderzoek voort te zetten.

En dat is precies wat er gebeurd. Onvoldoende bewijs en een gegarandeerde vrijspraak tenzij men iets uit Wim S. zou kunnen krijgen. Een bekentenis zou de doorslag moeten geven waarmee de officier een veroordeling zou kunnen “regelen”. En daar gaat men dan ook vol voor.

Mr Big methode

Undercoveragenten rijden opzettelijk tegen de auto van Wim aan en komen zodoende in gesprek met hem. Door een heel web van praatjes en ontmoetingen weten ze hem volledig in te palmen en maken ze hem lekker met dure auto’s, motorfietsen en mooie vrouwen. In Spanje, waar hij voor een goedbetaalde klus van de neporganisatie heen moet, wordt met geld gesmeten en wordt hij meegenomen naar de duurste hotels en nachtclubs.

Wim, die inmiddels bij zijn werkgever is ontslagen (volgens hem door toedoen van diezelfde politie) en géén bron van inkomsten meer heeft, wordt (financieel) onder druk gezet en voorgehouden dat de “organisatie” alles van hem wil weten en dat zonder een verklaring over het incident in 2010 er géén contract zal komen.

Zijn onschuld verhaal wordt niet geaccepteerd. Ondanks het feit dat hij herhaalde malen ontkent ook maar iets met moord van doen te hebben blijft men druk op hem uitoefenen en driegt men hem volledig brodeloos te maken.

Dan zou Wim kort hebben aangegeven (na vele ontkenningen) dat hij de dader zou zijn. Summier wordt dit vervolgens door twee undercover agenten opgeschreven zonder geluidsopnames en/of video opnames. (tekst gaat verder onder de reclame)

Géén unieke daderkennis

En dan is het voor hem gedaan. Hoewel de rechtbank de stelling van de verdediging onderschrijft en overneemt dat er in de zogenaamde bekennende verklaring van Wim “géén unieke daderkennis” zit en hij reeds jaren kennis draagt van het gehele dossier wordt hij voor moord veroordeeld tot 18 jaren gevangenisstraf. Ook het gerechtshof heeft géén boodschap aan de argumenten van de verdediging en de hernieuwde ontkenning van Wim en veroordeelt hem wederom tot 18 jaar gevangenisstraf.

Hoge Raad casseert

In cassatie heeft de Hoge Raad nu vraagtekens bij deze gang van zaken gezet en heeft de zaak verwezen naar het gerechtshof Den Haag om de zaak opnieuw te gaan bekijken. De Hoge Raad overwoog het volgende:

Het hof heeft ondermeer vastgesteld dat de informanten al ruim een jaar contact hadden met de verdachte , dat zij hem meermalen tegen betaling werkzaamheden voor hen lieten verrichten , dat de verdachte meermalen in gesprekken met hen betrokkenheid bij de dood van het slachtoffer heeft ontkend en dat nadien een voor de werkloze en met zorg voor zijn gezin belaste verdachte lucratief aanbod is gedaan tot indiensttreding bij een fictief bedrijf. Vervolgens is aan de verdachte voorgehouden dat hij, indien hij bleef bij het ontkennen van zijn betrokkenheid bij de moord , hij niet binnen het bedrijf werd gehaald.

De Hoge Raad overweegt dat er bij deze gang van zaken een voorwaarde wordt gesteld die er feitelijk toe strekte dat bij het afleggen van een bekennende verklaring met betrekking tot de moord de lucaratieve baan voor hem zou zijn. Dat het gerechtshof, zonder nadere onderbouwing (die ontbreekt), van mening is dat door deze gang van zaken ‘de verklaringsvrijheid van de verdachte niet ontoelaatbaar is aangetast’ acht de Hoge Raad niet toereikend gemotiveerd.

Tevens overweegt de Hoge Raad dat omdat er géén audio en/of video-opnames zijn gemaakt van de zogenaamde bekentenis (en/of de gehele actie) het gerechtshof onvoldoende heeft onderzocht of de processen verbaal van de verbalisanten wel toereikend inzicht geven in het verloop van de undercoveroperatie/methode.

Een gevoelige klap voor deze verregaande methode.

Wordt nog vervolgd…

Arthur van der Biezen is strafadvocaat in Den Bosch

Zie ook:

Hoge Raad: één zaak in het Posbank-proces moet opnieuw (UPDATE)