Het is onduidelijk wat de resultaten zijn van de aanpak van ondergronds bankieren door politie en justitie in Nederland. Wel denkt het Openbaar Ministerie dat een hogere commissie voor het bankieren kan zijn ontstaan door haar verstoring van deze vorm van bankieren, die regelmatig wordt gebruikt door criminelen.

Door Joost van der Wegen

Aanpak

Het Openbaar Ministerie (OM) en de politie werken sinds 2021 samen in een speciale afdeling voor de aanpak van ondergronds bankieren. Tot nu was dat vooral ad-hoc, en ook nu is er maar beperkte capaciteit voor, vertelt een officier van justitie op de site van het ministerie.

Resultaat

Men kan ook moeilijk zeggen of er resultaat wordt geleverd. De officier: ‘Het lastige van die vraag is dat we ons richten op het verstoren van het proces. Dus bijvoorbeeld niet op de hoeveelheid in beslag genomen cash. We verstoren het proces door gericht interventies uit te voeren. Hoewel het succes moeilijk te kwantificeren is, zien we in onze onderzoeken wel dat de commissie omhooggaat. Het wordt dus duurder om het systeem te gebruiken en ondergronds bankieren als verdienmodel te gebruiken. Dat is voor ons een teken dat we erin slagen het proces te verstoren.’

Succes

Justitie kan wel voorbeelden noemen. Zo heeft men in 2020 een woning van een verdachte doorzocht waar boven een systeemplafond in de badkamer een notitieboekje met toegangscodes voor crypto-wallets gevonden werd. ‘Die persoon bleek een ondergronds bankier te zijn die in een paar jaar tijd wereldwijd crypto-transacties uitvoerde voor een bedrag van ruim 11 miljoen Amerikaanse dollar’, aldus het OM.

Ondergrond

Ondergronds bankieren vindt plaats tussen criminelen onderling. Dat maakt het lastig voor justitie om aan te pakken: ‘De bovenwereld is niet per se nodig in dit proces, en een directe link is er dan ook niet altijd.’

Dat maakt het anders dan de aanpak van de meer traditionele criminele geldstromen: de witwasactiviteiten: ‘Daarin spelen bijvoorbeeld banken en notarissen een grote rol: sectoren waar toezicht op wordt gehouden en waar veel data over beschikbaar is.’

De aanpak van ondergronds bankieren komt daarbij, aldus de officier van justitie. ‘En is dus een flinke uitdaging, juist omdat het binnen de onderwereld blijft.’

In internationaal verband had men dit jaar succes met de aanhouding van een Griekse ondergrondse bankier in Nederland.