In negentien coffeeshops in Breda en Tilburg is vrijdag gestart met de verkoop van legaal geteelde wiet. De wiet wordt geleverd door drie legale telers. Het transport naar de coffeeshops wordt beveiligd.

Door Roel Janssen

De verkoop in acht coffeeshops in Breda en elf in Tilburg wordt gezien als een nieuwe fase in de wietproef, die meerdere malen uitgesteld werd. Het is de bedoeling dat de testfase in Brabant maximaal zes maanden duurt en daarna uitgebreid wordt naar andere gemeenten die deelnemen aan de wietproef. In alle andere (deelnemende) gemeenten blijft tijdens de aanloopfase het bestaande gedoogbeleid van kracht.

Tien gemeenten

In totaal is het de bedoeling dat tien geselecteerde Nederlandse telers meedoen aan het wietexperiment van de overheid, waaraan in totaal tien gemeenten deelnemen. Het experiment moet vier jaar lang als proef gaan draaien en duidelijk maken of legale levering, inkoop en verkoop van cannabis mogelijk is. Ook komt er controle op de kwaliteit van de geteelde wiet en hasj.

De tien deelnemende gemeenten zijn Arnhem, Almere, Breda, Groningen, Heerlen, Voorne aan Zee (voorheen gemeente Hellevoetsluis), Maastricht, Nijmegen, Tilburg en Zaanstad. Het Amsterdamse stadsdeel Oost mag als elfde gemeente meedoen met de wietproef. De rest doet niet mee, omdat ze het oneens zijn met de opzet.

Afgehaakt

Van de vier grote steden toonde aanvankelijk alleen Utrecht interesse, maar de Domstad haakte in juli 2022 alsnog af, omdat coffeeshophouders niet willen conformeren aan de voorwaarden die worden gesteld. Zo moeten in een deelnemende gemeente álle coffeeshops meedoen met de proef. Meerdere Utrechtse coffeeshops wilden dat niet, omdat ze er niet van overtuigd waren dat de geleverde staatscannabis van voldoende kwaliteit is. Het gevolg hiervan zou zijn dat op straat illegale handel zal ontstaan van buitenlandse hasj aangezien daar straks een verbod op komt.

Buitenlandse hasj

De zogenaamde overgangsfase van de wietproef zou aanvankelijk in 2021 al van start gaan, maar werd om meerdere redenen uitgesteld. Zo hebben telers bijvoorbeeld meer tijd nodig om kwalitatief goede hasj te leveren. In de negentien coffeeshops in Breda en Tilburg, waar vanaf vandaag legaal geteelde wiet verkocht wordt, is nog geen legaal geteelde nederhasj te vinden.

Ondertussen groeiden bij coffeeshops de zorgen over het experiment. Niet alleen de uitstel staat ter discussie, een heikel punt is vooral het verbod op de verkoop van buitenlandse hasj uit bijvoorbeeld Marokko, Nepal of Pakistan. Welke klant zit immers te wachten op kwalitatief mindere nederhasj, die niet in dezelfde grond en volle zon kan groeien als in het buitenland?

Twijfels

Meerdere coffeeshophouders hebben dan ook twijfels over het experiment. Coffeeshopeigenaren die noodgedwongen aan de proef meedoen, vrezen naast een dalende omzet ook voor ontslagen onder personeel. Daarnaast vinden ze het zorgelijk dat ze geen zaken meer kunnen doen met eigen leveranciers. Die worden immers vervangen door tien ‘staatstelers’.

Alex Meijer, eigenaar van coffeeshop Maximillian en voorzitter van de Tilburgse branchevereniging De Achterdeur, zei eerder dat het zakelijk gezien niet in zijn voordeel is dat hij met zijn coffeeshop mee doet met de wietproef van de gemeente Tilburg.

‘Mijn omzet zal gegarandeerd dalen want alle buitenlandse hasj wordt sowieso geweerd uit de winkel. Onze klanten zullen uiteraard uitwijken naar de zwarte markt om deze producten toch te kunnen krijgen. Ik heb het gevoel dat de hasj nu eigenlijk een beetje in het verdomhoekje wordt geduwd en dat er niet echt zorgvuldig mee omgegaan wordt. Mensen die graag hasj roken gaan geen wiet roken en zullen zich sowieso allemaal tot de illegale markt wenden. Dat is zorgelijk.’

Legaal bedrijf

Toch zijn er ook genoeg coffeeshophouders die ondanks hun twijfels wel positief zijn over het experiment, dat als een eerste stap naar legalisering wordt gezien. Ed Pattché van de Bredase coffeeshop Paradijs zegt tegen de NOS: ‘We worden heen en weer geslingerd tussen legaal en illegaal. De inkoop heeft zijn nadelen, dus als het verhaal gewoon legaal wordt, is het een legaal bedrijf. We kunnen keurig geteste spullen zonder pesticiden verkopen, dus dat is alleen maar beter voor iedereen.’

Achterdeurbeleid

De wietproef moet volgens de overheid duidelijk maken of het huidige gedoogbeleid voor wiet en hasj anders ingericht kan worden. Door legaal geteelde wiet zou de criminele schakel uit de bevoorrading van coffeeshops gehaald moeten worden. Dit zou tot minder georganiseerde criminaliteit en overlast moeten leiden. De productie en bevoorrading van softdrugs is in Nederland sinds de jaren zeventig illegaal, terwijl de overheid de verkoop gedoogt. Door dit zogenaamde ‘achterdeurbeleid’ mogen coffeeshops cannabis wel via de ‘voordeur’ verkopen, maar niet via de ‘achterdeur’ inkopen. De teelt en levering is – op de wiet in Breda en Tilburg na – dus nog steeds illegaal en het coffeeshopbeleid al decennia lang zo krom als een hoepel.

Zie ook:

Effect wietproef: ‘Voor buitenlandse hasj zal een zwarte markt ontstaan’