Zwaarbewapende paramilitairen met bivakmutsen van de Clan del Golfo hebben in de noordelijke regio’s van Colombia steden en dorpen afgesloten, als vergelding voor de uitlevering aan de Verenigde Staten van zijn voormalige leider, Dairo Antonio Úsuga, alias “Otoniel” (50). Ook zijn wegen geblokkeerd, voertuigen in brand gestoken, bedrijven gedwongen te sluiten en bewoners gegijzeld in hun woningen.

120 aanklachten

Otoniel werd woensdag uitgeleverd aan de VS, nadat hij in oktober 2021 werd opgepakt in Colombia. Hij geldt als de grootste drugsbaron van het Zuid-Amerikaanse land. Otoniel wordt in de VS ervan verdacht als leider van de Clan del Golfo grootschalige cocaïnetransporten naar dat land te hebben uitgevoerd, en ook van levensdelicten. In Colombia zijn er 120 aanklachten tegen hem, waaronder beschuldigingen van moord, illegale rekrutering, ontvoering voor losgeld, seksueel misbruik van minderjarigen, terrorisme, illegaal wapenbezit en drugshandel.

Duizenden handlangers

Maar zelfs toen openbare aanklagers in New York van de toren bliezen dat de Colombiaanse kingpin voor de rechter zou komen, bleven Colombianen in een deel van het land gegijzeld door de terreur die door zijn duizenden handlangers werd ontketend. Zo hebben paramilitairen van de machtige Clan del Golfo hoofdwegen geblokkeerd en iedereen verboden naar buiten te gaan, zelfs niet om eten te kopen. Elk voertuig dat ze op wegen vinden zou in brand worden gestoken.

‘Leegte snel opgevuld’

Experts spreken van “totale terreur” onder de bevolking en zeggen tegen The Guardian dat er “niets zal veranderen”. ‘De leegte die door de Colombiaanse kartelbaas is achtergelaten wordt snel opgevuld.’

Een inwoner van Apartadó, een stad met 200.000 inwoners in de regio Urabá, waar de Clan del Golfo nog steeds heerst, zegt dat sinds donderdagmiddag alles is stilgelegd en praktisch elk bedrijf gesloten is. ‘We weten niet hoe lang dit gaat duren. Het water en de stroom vallen steeds uit, er is geen transport en het voedsel raakt op.’

Verlaten straten

Op video’s die door bewoners met The Guardian werden gedeeld, is te zien dat straten waar het normaal gesproken wemelt van de handel, nu volledig verlaten zijn. Doordat de staat in de noordelijke regio’s geen controle heeft, kunnen gewapende groepen elk moment voor problemen zorgen en de hele regio destabiliseren. Dat doen ze door hele gemeenten af te sluiten, bussen in brand te steken en te zorgen dat niemand zijn huis verlaat.

Dreigende flyer

Een dreigende flyer in de naam van de Gaitanist Self-Defense Forces of Colombia (AGC) – de naam die de Clan del Golfo voor zichzelf gebruikt – is in verschillende steden verspreid. Daarin staat dat de gewapende aanval vier dagen zal duren en dat het kartel niet verantwoordelijk wordt gehouden voor de “gevolgen die ongunstig kunnen zijn”. Winkels, scholen en overheidsgebouwen zijn beklad met graffiti-tags van AGC.

Luitenants

De arrestatie van Otoniel werd door de Amerikaanse en Colombiaanse autoriteiten geprezen als een grote klap voor de drugssmokkelaars, maar de politie zegt dat twee van zijn luitenants, bekend als Gonzalito en Chiquito Malo, het bevel hebben gekregen over de militie, die naar verluidt wel 2000 strijders heeft. Deze extreemrechtse paramilitaire organisatie is naast drugshandel ook betrokken bij mensenhandel, afpersing, ontvoering voor losgeld en gedwongen rekrutering van kinderen.

De Colombiaanse autoriteiten hebben op het geweld gereageerd door een “antiterrorismebeleid” te lanceren, dat voornamelijk gericht is op het opheffen van wegblokkades.

Gedwongen rekrutering

Analisten zeggen dat de terreur in het noorden van Colombia een voorspelbaar gevolg is van de harde aanpak van het land in de ‘oorlog tegen drugs’, die vaak voorbijgaat aan de burgerbevolking die tussen de criminelen leeft. ‘De dagelijkse realiteit in regio’s die ze controleren of betwisten, gaat nog steeds gepaard met een hoge mate van sociale controle, gedwongen rekrutering, dwang en afpersing.’

De onrust in de noordelijke Colombiaanse regio’s na de uitlevering van Otoniel aan de VS, doet enigszins denken aan de acties tegen de uitlevering van leden van het Medellin-kartel in jaren tachtig.