De levenslange veroordeling van Willem Holleeder kan in stand blijven. Dat heeft de Hoge Raad dinsdagmiddag bepaalt. Holleeder kan nu alleen nog in beroep bij het Europees Hof.

door Joost van der Wegen

Vernietigen

De Hoge Raad kan zich niet vinden in de argumenten waarmee de verdediging van Willem Holleeder kwam in de cassatieprocedure in de zaak Vandros: ‘De cassatieklachten over de rechtmatigheid van de kroongetuigenovereenkomsten en de betrouwbaarheid van de verklaringen van de kroongetuigen slagen niet’, stelt ze.

Voor de redenen daarvoor verwijst de Hoge Raad naar onderdelen van het advies van advocaat-generaal (AG) Spronken uit november 2023.

De Hoge Raad licht haar eindoordeel over dit advies niet toe. Ze legt wel uit waarom niet: ‘De Hoge Raad heeft de klachten zonder inhoudelijke motivering afgedaan, omdat ze niet tot vernietiging kunnen leiden en geen juridische belangrijke nieuwe vragen oproepen.’

Wel oordeelt de Hoge Raad dat de procedure te lang heeft geduurd: ‘Maar omdat de opgelegde levenslange gevangenisstraf zich naar haar aard niet voor vermindering leent, volstaat de Hoge Raad met dat oordeel.’

Met de uitspraak van de Hoge Raad zijn de veroordeling en de levenslange gevangenisstraf definitief geworden.

Vernietigen

De advocaat van Willem Holleeder, Desiree de Jonge, had de Hoge Raad gevraagd de veroordeling in zijn zaak te vernietigen.

De raadsman bestreed de uitspraak van het hof op meer punten, waaronder de beslissing van het hof over de zogenaamde rechtmatigheid van de kroongetuigenovereenkomsten, de betrouwbaarheid van de verklaringen van de kroongetuigen, de zussen van de verdachte, van de ex-vriendin van de verdachte en de levenslange gevangenisstraf.

Verwerping

De cassatie bij de Hoge Raad ging over de verwerping door het hof van het door de verdediging ingenomen standpunt dat alleen de strafvermindering aan getuigen in de zaak wettelijk zou zijn toegestaan. De andere toezeggingen aan potentiële kroongetuigen zouden niet ‘rechtmatig’ zijn.

Het ging om de toezegging over het afzien van ontneming van wederrechtelijk verkregen voordeel (pluk ze, JvdW), om verkapte financiële beloningen in de vorm van beschermingsmaatregelen, en het feit dat de afspraken over bescherming niet door de rechter zijn beoordeeld.

Lijn

Volgens de advocaat-generaal was het hof in de uitspraak ‘niet afgeweken van de lijn die de Hoge Raad in het eerdere Passage-proces heeft uiteengezet over getuigebeschermingsafspraken, met dezelfde kroongetuigen die in de zaak tegen de verdachte een rol spelen.’

Die kroongetuigen in het eerdere proces met de naam Passage waren Peter La S. en Fred R.

De uitgangspunten van de Hoge Raad op dit punt hoefden van de AG niet te worden herzien. ‘Ook een arrest van het Europees Hof dat na het Passage-arrest is gewezen verandert hier niets aan. Om die reden slaagt deze zogenaamde cassatieklacht niet.’

Bewijs voor schuld

Als het gaat om de betrouwbaarheid van de verklaringen van kroongetuigen Fred R. en Peter La S., de zussen van de verdachte Astrid en Sonja, en de ex-vriendin van Willem Holleeder, Sandra den Hartog: het hof vond dat het omvangrijke dossier tegen de verdachte veel bewijs bevat dat zijn schuld aantoont.

Dat bewijs bestaat onder meer uit verklaringen van getuigen die van de verdachte zelf hoorden wat hij heeft gedaan, maar ook de kroongetuigen die zelf bij de uitvoering van de moordopdrachten van de verdachte betrokken waren.

De 65-jarige Holleeder is veroordeeld voor het geven van opdracht tot de liquidaties van Cor van Hout, Robert ter Haak, Willem Endstra, John Mieremet, Kees Houtman en Thomas van der Bijl.

Geluidsopnamen

Ook waren volgens het hof de geluidsopnamen belangrijk waarin de verdachte, zonder dat hij wist dat hij werd opgenomen, een deel van de feiten bekende: ‘Het hof heeft veel onderzoek gedaan naar de betrouwbaarheid van de getuigen en naar de mogelijke rol van anderen bij de moorden. Dit onderzoek heeft de betrouwbaarheid van belastende getuigen volgens het hof bevestigd vooral omdat steun is gevonden in ander bewijs. Het onderzoek heeft geen aanknopingspunten opgeleverd dat iemand anders dan de verdachte achter de moorden zit.’

De advocaat-generaal vindt dat het hof in deze zaak heeft kunnen oordelen dat de onderdelen van de verklaringen van al deze getuigen, die zijn gebruikt voor het bewijs, betrouwbaar zijn.

Verwerpen

De AG adviseerde de Hoge Raad het cassatieberoep te verwerpen. ‘Ze is van mening dat de vragen over de kroongetuigenregeling door de Hoge Raad in de uitspraak in de Passagezaak al uitvoerig aan de orde zijn geweest.’

‘De rechtspraak van het Europese Hof leidt niet tot een andere uitkomst. Ook de klacht over levenslang bevat geen nieuwe argumenten. Het is bij de beoordeling van de klachten dan ook niet nodig om antwoord te geven op deze vragen.’

De Hoge Raad heeft nu besloten dit advies over te nemen. Ze heeft dit dinsdagmiddag bekend gemaakt.

Gewetenloos

De Hoge Raad over de levenslange gevangenisstraf door het gerechtshof. ‘Bij de oplegging van de straf heeft het hof rekening gehouden met de kille en gewetenloze wijze waarop de verdachte samen met anderen in een criminele organisatie, heeft beslist over leven en dood. Zijn keuzes waren volgens het hof ingegeven door financiële motieven of om ervoor te zorgen dat een ander geen wraak op hem kon nemen of met de politie zou praten.’

‘Het hof heeft zich nog de vraag gesteld of de oplegging van een levenslange gevangenisstraf een onmenselijke bestraffing zou betekenen die in strijd is met artikel 3 EVRM. Het hof oordeelde dat daarvan geen sprake was, gezien de uitspraak van de Hoge Raad van 23 april 2019 in het Passageproces, waarin ook levenslange gevangenisstraffen zijn opgelegd.’

De AG was van mening dat de cassatieklachten in deze zaak niet nieuw zijn. ‘De Hoge Raad heeft in zijn uitspraken in de Passage-zaak naar aanleiding van nagenoeg dezelfde klachten geoordeeld dat de oplegging van een levenslange gevangenisstraf niet in strijd is met artikel 3 EVRM. Daarna zijn soortgelijke cassatieklachten in andere zaken eveneens door de Hoge Raad verworpen.’

De AG vindt dan ook dat het hof in deze zaak een levenslange gevangenisstraf heeft kunnen opleggen en dat het hof dat ook toereikend heeft gemotiveerd. ‘De AG merkt nog op dat dit anders wordt als zou komen vast te staan dat een levenslange gevangenisstraf de facto nooit wordt verkort. Dat zou van betekenis zijn bij de beantwoording van de vraag of een levenslange gevangenisstraf verenigbaar is met het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens.’