De veroordeling van Willem Holleeder wegens het opdracht geven tot liquidaties, poging tot moord, zware mishandeling en deelneming aan een criminele organisatie, kan in stand blijven. Dat geldt ook voor de door het hof opgelegde levenslange gevangenisstraf. Dat adviseert de advocaat-generaal de Hoge Raad dinsdag. Hierbij het advies toegelicht.

door Joost van der Wegen

Vernietigen

De advocaat van Willem Holleeder vroeg de Hoge Raad de veroordeling in zijn zaak te vernietigen. Zij bestrijdt de uitspraak van het hof op meer punten, waaronder de beslissing van het hof over de zogenaamde rechtmatigheid van de kroongetuigenovereenkomsten, de betrouwbaarheid van de verklaringen van de kroongetuigen, de zussen van de verdachte, de ex-vriendin van de verdachte en de oplegging van de levenslange gevangenisstraf.

Verwerping

De cassatie gaat over de verwerping door het hof van het door de verdediging ingenomen standpunt in hoger beroep, dat alleen de toezegging van strafvermindering aan getuigen wettelijk zou zijn toegestaan.

De andere toezeggingen aan potentiële kroongetuigen zouden niet ‘rechtmatig’ zijn. Het gaat dan om de toezegging over het afzien van ontneming van wederrechtelijk verkregen voordeel (pluk ze, CS), om verkapte financiële beloningen in de vorm van beschermingsmaatregelen, en een tekortschietende rechterlijke toetsing, omdat de afspraken over bescherming niet door de rechter zijn beoordeeld.

Lijn

Volgens de advocaat-generaal is het hof in de uitspraak ‘niet afgeweken van de lijn die de Hoge Raad in het Passageproces heeft uiteengezet over getuigenbeschermingsafspraken, met dezelfde kroongetuigen die in de zaak tegen de verdachte een rol spelen.’

De uitgangspunten van de Hoge Raad op dit punt hoeven wat de AG betreft niet te worden herzien. ‘Ook een arrest van het Europees Hof dat na het Passage-arrest is gewezen verandert hier niets aan. Om die reden slaagt deze zogenaamde cassatieklacht volgens de AG niet.’

Bewijs voor schuld

Als het gaat om de betrouwbaarheid van de verklaringen van kroongetuigen, de zussen van de verdachte, en de ex-vriendin van de verdachte Willem Holleeder: het hof vond dat het heel omvangrijke dossier tegen de verdachte veel bewijs bevat dat zijn schuld aantoont.

Dat bewijs bestaat onder meer uit verklaringen van getuigen die van de verdachte zelf hoorden wat hij heeft gedaan, maar ook kroongetuigen die zelf bij de uitvoering van de moordopdrachten van de verdachte betrokken waren.

Geluidsopnamen

Ook zijn volgens het hof de geluidsopnamen belangrijk waarin de verdachte, zonder dat hij wist dat hij werd opgenomen, een deel van de feiten bekent: ‘Het hof heeft veel onderzoek gedaan naar de betrouwbaarheid van de getuigen en naar de mogelijke rol van anderen bij de moorden. Dit onderzoek heeft de betrouwbaarheid van belastende getuigen volgens het hof bevestigd vooral omdat steun is gevonden in ander bewijs. Het onderzoek heeft geen aanknopingspunten opgeleverd dat iemand anders dan de verdachte achter de moorden zit.’

De advocaat-generaal vindt dat het hof in deze zaak heeft kunnen oordelen dat de onderdelen van de verklaringen van al deze getuigen, die zijn gebruikt voor het bewijs, betrouwbaar zijn.

Gewetenloos

Het hof heeft een levenslange gevangenisstraf opgelegd. ‘Bij de oplegging van de straf heeft het hof rekening gehouden met de kille en gewetenloze wijze waarop de verdachte samen met anderen in een criminele organisatie, heeft beslist over leven en dood. Zijn keuzes waren volgens het hof ingegeven door financiële motieven of om ervoor te zorgen dat een ander geen wraak op hem kon nemen of met de politie zou praten. Het hof heeft zich nog de vraag gesteld of de oplegging van een levenslange gevangenisstraf een onmenselijke bestraffing zou betekenen die in strijd is met artikel 3 EVRM. Het hof oordeelde dat daarvan geen sprake was, gezien de uitspraak van de Hoge Raad van 23 april 2019 in het Passageproces, waarin ook levenslange gevangenisstraffen zijn opgelegd.’

De AG is van mening dat de cassatieklachten in deze zaak niet nieuw zijn. ‘De Hoge Raad heeft in zijn uitspraken in de Passagezaak naar aanleiding van nagenoeg dezelfde klachten geoordeeld dat de oplegging van een levenslange gevangenisstraf niet in strijd is met artikel 3 EVRM. Daarna zijn soortgelijke cassatieklachten in andere zaken eveneens door de Hoge Raad verworpen.’

De AG vindt dan ook dat het hof in deze zaak een levenslange gevangenisstraf heeft kunnen opleggen en dat het hof dat ook toereikend heeft gemotiveerd. ‘De AG merkt nog op dat dit anders wordt als zou komen vast te staan dat een levenslange gevangenisstraf de facto nooit wordt verkort. Dat zou van betekenis zijn bij de beantwoording van de vraag of een levenslange gevangenisstraf verenigbaar is met het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens.’

Verwerpen

De AG adviseert de Hoge Raad het cassatieberoep te verwerpen. ‘Ze is van mening dat de vragen over de kroongetuigenregeling door de Hoge Raad in de uitspraak in de Passagezaak al uitvoerig aan de orde zijn geweest.’

‘De rechtspraak van het Europese Hof leidt niet tot een andere uitkomst. Ook de klacht over levenslang bevat geen nieuwe argumenten. Het is bij de beoordeling van de klachten dan ook niet nodig om antwoord te geven op deze vragen.’

De uitspraak van de Hoge Raad is voorlopig bepaald op 9 januari 2024.

Lees hier de conclusie van de advocaat-generaal aan de Hoge Raad, in de zaak van Willem Holleeder, zoals die dinsdag is gepubliceerd.