De rechtbank in Rotterdam laat een steekproef uitvoeren onder de Nederlandse gebruikers van encryptiedienst EncroChat. Op die manier hoopt de rechtbank vast te kunnen stellen in hoeverre gebruikers van EncroChat “crimineel” genoemd kunnen worden. Dat is een belangrijk discussiepunt in een zaak tegen drie verdachten die toestellen van EncroChat zouden hebben verkocht.

Door @Wim van de Pol

Het was een grote en internationale klap van de opsporingsdiensten  wereldwijd: de ontmanteling in 2020 – bij servers in Frankrijk – van encryptiedienst EncroChat.

Het Nederlandse Openbaar Ministerie beschouwt EncroChat als een criminele organisatie omdat die uitsluitend cryptotelefoons aan criminelen zou leveren. Daarom gaf een Nederlandse rechter-commissaris ook toestemming voor de hack van de politie.

Bijvangst van die hack waren tientallen miljoenen berichten, die vervolgens zijn gebruikt in moord- en drugsonderzoeken. Honderden mensen in binnen- en buitenland zijn veroordeeld op basis van Encro-berichten.

Resellers

In Rotterdam staan in een lopende rechtszaak drie verdachten terecht die in Nederland telefoons met daarop de encryptie van EncroChat geïnstalleerd zouden hebben verkocht. Deze “resellers” kan volgens het Openbaar Ministerie onder meer witwassen ten laste worden gelegd omdat de Encro-gebruikers hen betaalden met crimineel geld. Dat moet wel crimineel geld zijn geweest, omdat immers alleen criminelen gebruik maakten van EncroChat, zo is de redenering van justitie.

NFI

Advocaten Marijn Zuketto en Justus Reisinger hadden de rechtbank verzocht om deze stelling dat alle Encro-gebruikers criminelen zijn nader te kunnen onderzoeken.

Maandag werden door de rechtbank twee medewerkers van het Nederlands Forensisch Instituut (NFI) gehoord over de mogelijkheid op basis van door de politie in beslag genomen accounts en berichten een steekproef te kunnen doen. Door de inhoud van de berichten in de steekproef te duiden kunnen misschien conclusies worden getrokken over de al niet criminele intenties van de gebruikers van de Encro-accounts.

20 miljoen berichten

In totaal waren er in Nederland ruim 10.000 gebruikers van EncroChat-telefoons. De politie wist van hen ongeveer 20 miljoen berichten veilig te stellen, aldus officier van justitie Martijn Egberts op de zitting.

De deskundigen van het NFI werden door de rechtbank ondervraagd over hoe een goede steekproef uit die gebruikers (en hun berichten) zou moeten worden gehouden.

Grootte steekproef

De rechtbank besloot dat het NFI eerst met een voorstel moet komen over hoeveel van de 10.000 accounts moeten worden onderzocht. Hoe groter de steekproef, hoe betrouwbaarder het resultaat zal zijn. Officier Egberts wees erop dat de omvang niet te groot zou moeten zijn, omdat dit voor meer werk zal zorgen bij de duiding van de berichten die de accounts hebben verstuurd.

De rechter-commissaris zal de grootte van de steekproef bepalen en de advocaten en het Openbaar Ministerie zullen mee kunnen kijken hoe die steekproef zal worden uitgevoerd.

Daarna zullen de berichten van de accounts uit de steekproef worden onderzocht om te kunnen duiden in hoeverre de gebruikers van de accounts met criminele activiteiten bezig waren. De bedoeling is dat de rechtbank dit kan gebruiken in de afweging van het bewijs tegen de drie resellers van Encro-toestellen.

Zie ook:

Europese Hof zet toepassen EncroChat-bewijs zwaar onder druk (UPDATE)

EncroChat-hackers wilden zelf niet afgeluisterd worden (COLUMN)

Klacht bij Europese Hof tegen Europol over Sky ECC-hack

OM houdt belangrijke informatie over pgp-chats weg bij rechtbanken (UPDATE2)