De Franse politie kon dit voorjaar live meekijken welke berichten chattende criminelen elkaar middels het Encrochat-netwerk verstuurden. De servers van Encrochat stonden in Frankrijk en Zwitserland. De volgens de politie ‘gigantische afluisteroperatie’ is het ‘grootste rechercheonderzoek ooit.’ In Europa zijn ruim 20 miljoen berichten onderschept. De recherche kon vanaf 1 april maandenlang live meekijken terwijl gebruikers berichten verstuurden.

Ennetcom

De Franse politie startte in april een onderzoek naar het netwerk dat versleutelde communicatiediensten aanbood. Eurojust zegt dat duidelijk was dat de gebruikers van het netwerk criminelen waren. Naast Frankrijk en Nederland waren ook Spanje, het Verenigd Koninkrijk, Zweden en Noorwegen betrokken bij het onderzoek. Europol en Eurojust deden de coördinatie.

De 25 miljoen onderschepte berichten zijn veel meer dan de circa 6 miljoen die in 2016 op de Canadese server van Ennetcom werden buitgemaakt. Daarbij werd niet live meegekeken maar bleken berichten op de servers te zijn bewaard.

Het live meekijken is al eens eerder gebeurd op kleine schaal bij verdachten die gebruik maakten van de veel kleinere dienst IronChat.

Paniekknop

Hoe de politie mee kon kijken blijft onduidelijk. Ook is niet duidelijk in hoeverre op de servers nog opgeslagen berichten zijn veiliggesteld door overheidsdiensten. Encrochat kondigde enige weken geleden op 13 juni aan haar wereldwijde clientèle aan dat de dienstverlening werd gestopt als gevolg van een hack door de overheidsdiensten. Daarna verspreidde de dienst nog een nader bericht. Volgens Encrochat was de eerste indicatie dat er iets mis was het niet functioneren van de paniekknop waarmee de telefoon snel gewist kon worden.

Volgens onbevestigde berichten heeft een groep Nederlandse criminelen de dienst opgezet. Dat was zeer lucratief. Gebruikers moesten meer dan duizend euro per jaar betalen voor aansluiting op de dienst.

Volgens het Openbaar Ministerie waren er in 2020 wereldwijd meer dan 50.000 telefoons van Encrochat actief, waarvan ongeveer 12.000 in Nederland. Encrochat was daarmee een van de grootste aanbieders van versleutelde digitale communicatie. (tekst loopt verder onder reclame)

Duizenden kilo’s

De afgelopen maanden nam de politie vele duizenden kilo’s cocaïne en miljoenen euro’s in beslag. Ook werden door heel Nederland negentien drugslabs ontmanteld. Verder zijn door de hack ruim honderd verdachten van zware misdrijven aangehouden. De politie zegt dat ook meerdere liquidaties en andere zware geweldsdelicten zijn verhinderd. De politie is met zoekwoorden door opgeslagen berichten gaan grasduinen.

NRC schreef woensdag dat de arrestatie van Roger “Piet Costa” P. een gevolg zou zijn van de Encrochat-hack. Een betrouwbare bron meldt aan Crimesite dat de aanhouding van Cetin G. niet uit het Encrochat-onderzoek voortkomt, zoals sommige media hebben bericht.

Aan een overkoepelend rechercheonderzoek met de naam 26Lemont worden nog steeds gegevens toegevoegd.

Geheime opsporingsactiviteiten

Het internationale onderzoek is mogelijk geworden door een Frans-Nederlandse samenwerking binnen een Joint Investigation Team (JIT). Tientallen politie- en justitiediensten in binnen- en buitenland, bijgestaan door in het bijzonder Europol en Eurojust, hebben deelgenomen aan de geheime opsporingsactiviteiten.

26Lemont richtte zich op Encrochat, een bedrijf dat jarenlang cryptocommunicatie-diensten aanbood, voornamelijk aan criminelen. Encrochat was een van de grootste aanbieders en crimineel Nederland was grootverbruiker, aldus de politie.

Het is opmerkelijk dat veel criminelen kennelijk ook na de kraak van de Ennetcomdata door zijn gegaan met het blind vertrouwen stellen in een aanbieder van een versleutelde chatdienst. ‘We hebben daar handig gebruik van gemaakt’ zei Andy Kraag, hoofd van de Dienst Landelijke Recherche.

Ennetcom, MPC, IronChat en PGPSafe zijn door de politie ontmanteld. Op dit moment is in het criminele milieu de dienst van Sky nog zeer populair, voorzover bekend is die niet gekraakt door de politie.

Honderd opsporingsonderzoeken

In Nederland is inmiddels informatie uit het onderzoek 26Lemont beschikbaar gesteld in een honderdtal lopende opsporingsonderzoeken. Naar schatting komt in meer dan 300 onderzoeken informatie beschikbaar over criminele organisaties.

In een aantal gevallen zullen nog onderzoeken worden gestart. De komende tijd zullen nog meer aanhoudingen volgen.

De politie gaf de volgende opsomming van acties die zijn ondernomen naar aanleiding van de Encrochat-kraak:

• Meer dan 100 verdachten aangehouden voor zeer zware delicten
• Bijna 20 miljoen euro cash in beslag genomen
• De inbeslagname van 8.000 kilo cocaïne en ruim 1.200 kilo crystal meth
• 19 synthetische drugslabs ontmanteld
• Tientallen vuurwapens in beslag genomen
• In Nederland ruim 3000 signalen verwerkt die levensbedreigend leken, tientallen zware geweldsmisdrijven voorkomen, ontvoeringen, afpersingen, liquidaties en martelingen
• In 22 gevallen zijn potentiële slachtoffers van crimineel geweld gewaarschuwd