De rechtbank in Den Haag heeft een verdachte van georganiseerde handel in softdrugs op vrije voeten gesteld in afwachting van nadere informatie van het Openbaar Ministerie over het gebruik van door de politie gekraakte informatie van Sky ECC-telefoons. Het is de vraag of Sky-chats in deze zaak wel gebruikt mogen worden omdat in 2021 in het Sky ECC-onderzoek door de rechter-commissaris is vastgesteld dat in de gekraakte chats alleen mag worden gezocht op zeer ernstige misdrijven die de rechtsorde schokken. Harddrugs vallen daar wel onder, maar softdrugs niet.
Door @Wim van de Pol
Hoe de politie erin slaagde de telefoons van Sky ECC-gebruikers te kraken is voor het grootste deel nog geheim. Er komt wel steeds meer informatie over naar buiten. In twee grote cocaïnezaken zijn inmiddels verdachten vrijgekomen omdat de respectievelijke rechtbanken meer willen weten over de hack door de politie, en of de politie zich bij de hack wel aan de wet heeft gehouden.
Bij de Haagse rechtbank speelt nu een nieuw probleem rond de hack van Sky ECC. Ook daar is nu een verdachte op vrije voeten gesteld omdat de rechtbank meer wil weten over het gebruik van het Sky-bewijs, of liever over het zoeken in de miljarden chats van alle Sky-gebruikers.
Lijst
In 2020 kreeg de politie de beschikking over een grote verzameling computerdata met daarin de gekraakte chats van alle gebruikers van Sky ECC. De politie mocht niet zomaar gaan vlooien in communicatie van niet verdachte gebruikers, want er moet eigenlijk een concrete verdenking zijn. Die voorwaarde heeft geleid tot een belangenafweging door een rechter: aan de ene kant moet de politie ernstige strafbare feiten opsporen, aan de andere kant zijn er wettelijke afspraken en grondrechten over de privacy van burgers.
Er is daarom in 2021 afgesproken dat een rechter-commissaris toezicht zou houden. De rechter-commissaris schreef voor hóe de recherche in die miljarden chats mocht zoeken. Het werd toegestaan te zoeken naar aanwijzingen voor criminele organisaties die zich bezig houden met zeer ernstige misdrijven, bijvoorbeeld (dreiging) van liquidaties of terroristische aanslagen, en grootschalige handel in cocaïne of xtc.
In die door de rechter-commissaris opgestelde lijst van misdrijven komt georganiseerde handel in softdrugs niet voor.
Tot nu zijn de gekraakte chats daarom alleen ter beschikking gekomen in rechtszaken over dit soort zeer zware misdrijven die ‘de rechtsorde schokken’.
Coffeeshops
Bij de rechtbank in Den Haag dient nu een zaak tegen een verdachte bij wie in februari 2022 in zijn auto en zijn huis een voorraad hasj en wiet is gevonden. Als bewijs heeft het Openbaar Ministerie tegen hem ook Sky-bewijs ingebracht. De man zou coffeeshops hebben bevoorraad en hierover chats hebben verstuurd met één Sky ECC-account. Daaruit blijkt volgens de officier van justitie dat de man in georganiseerd verband in softdrugs handelde.
Hoe kan dat nou, vroeg advocaat Sander Janssen vorige week aan de rechtbank. Want op de lijst van misdrijven van de rechter-commissaris uit 2021 komt handel in softdrugs niet voor.
Janssen had daarom aan het Openbaar Ministerie gevraagd om de machtigingen van de rechter-commissaris en de officier van justitie voor het gebruik van Sky-chats in deze softdrugs-zaak aan de rechtbank te laten zien. Dat weigerde het Openbaar Ministerie in eerste instantie.
‘Buitenwettelijk’
De rechtbank heeft nu besloten dat de officier van justitie toch deze stukken moet gaan overleggen. De verdachte is op vrije voeten gesteld.
Advocaat Janssen noemt het ‘buitenwettelijk’ dat het Openbaar Ministerie en de rechter-commissaris in deze zaak kennelijk samen hebben bepaald dat ze de eerder gestelde regels over het gebruik van Sky-chats zelf konden aanpassen. Janssen:
Ik zie een zorgwekkende trend dat in strafprocessen, zeker als daarin bewijs van EncroChat of Sky ECC speelt, het naleven van het Wetboek van Strafvordering steeds minder belangrijk lijkt te worden gevonden. Het doel heiligt de middelen, zo lijkt het. Deze softdrugszaak leent zich er in ieder geval voor om nu eens wél te eisen dat de strafvorderlijke kant van de zaak op orde is.
Janssen heeft ook gevraagd om een rechercheur te mogen horen als getuige over het gebruik van de Sky-chats in deze softdrugs-zaak. De rechtbank heeft dat verzoek voorlopig afgewezen. Eerst wil de rechtbank de machtigingen over die toestemming lezen.
Zie ook:
Hoe de politie van Ironchat via Sky ECC bij EncroChat arriveerde
Rechtbank stelt vonnis in grote strafzaak uit om Sky ECC
Belgische rechtbank gebruikt EncroChat-bewijs niet