Even na 15.00 maakte voorzitter Frank Wieland een einde aan eerste dag van het Holleeder-proces in de rechtbankbunker in Amsterdam-Osdorp. Hij dacht dat het ‘voor iedereen een enerverende dag was geweest’. Willem Holleeder kwam voor het eerst uitgebreid aan het woord.
Door @Wim van de Pol
Op het spel staan het verwijt van de uitlokking van zes moorden en een levenslange straf. Officieren van justitie Lars Stempher en Sabine Tammes onderstreepten dat zij het betreuren dat één van de belangrijkste getuigen tegen Holleeder – zijn zus Astrid – zo veelvuldig in de publiciteit is getreden, met kranteninterviews en twee boeken. Tammes:
Wij vinden dat het debat zich hier behoort af te spelen en niet in de NRC, De Telegraaf of de Libelle.
Kruit droog
Maandag kon het publiek voor het eerst kennisnemen van wat verdachte Holleeder zelf tegen de lawine van beschuldigingen die de afgelopen jaren tegen hem zijn ingebracht heeft in te brengen. Anders dan zijn zussen heeft hij tot nu toe zijn kruit droog gehouden.
De officieren van justitie namen in hun openingsverklaring een voorschot op hun kritiek op Holleeder’s verhaal, dat die het afgelopen jaar tegenover de rechter-commissaris al in beslotenheid vertelde. Lars Stempher herinnerde eraan dat Holleeder in het afpersonderzoek Kolbak (waarin hij tot negen jaar werd veroordeeld) ook verklaringen aflegde:
Vastgesteld kan worden dat de kwalificatie “de waarheid” zeker niet voor alles wat de verdachte in Kolbak heeft verklaard opgaat.
Namen noemen
Ook zei Stempher dat Holleeder weigert namen te noemen van bepaalde personen die hij in zijn verhaal opvoert. De belangrijkste is wel de man of vrouw die Holleeder ‘de Allesweter’ noemt, een persoon die volgens Holleeder bemiddelde in conflicten die hij had met criminelen als Sam Klepper en John Mieremet.
Welk belang zou hij hier dienen om deze personen anoniem en buiten de zaak te houden? Volgens het Openbaar Ministerie is dat alleen zijn eigen belang. Stempher:
Belangen gelegen in het streven naar meer macht, meer geld, status en het uitschakelen van personen die hem daarbij in de weg staan.
De officier wees er ook op dat Holleeder onjuist heeft verklaard over de contacten die er zijn geweest tussen hem en zijn zus en met de geliquideerde Thomas van der Bijl (veel minder dan zij zeggen). De bewering van Holleeder dat hij in een periode voor 30 januari 2013 vrijwel geen contact met zijn zus Astrid had gehad betitelde Stempher als ‘lariekoek’. Er zijn honderden telefonische contacten vastgelegd door de politie.
Motieven
Verdedigers Robert Malewicz en Sander Janssen lieten in hun openingsverklaring zien hoe zij Holleeder het komende zullen gaan verdedigen. Ze willen laten zien dat het uitgangspunt van justitie – dat Holleeder alles en iedereen in de onderwereld dirigeerde en geld afpakte – niet juist is, en dat er voor de moorden enkel verdenking ligt in veronderstellingen over motieven.
Volgens Sander Janssen rust de verdenking voor moorden niet op verklaringen van getuigen die uit eigen wetenschap kunnen verklaren, noch op enige vorm van technisch bewijs of bijvoorbeeld telefoontaps. De verdenking komt vooral voort uit het motief dat hij zou hebben als speler in de onderwereld. Janssen:
De verdenking jegens de heer Holleeder wordt in alle zaken gevormd door het veronderstelde motief dat hij zou hebben gehad bij die verschillende moorden in samenhang met de op dat moment veronderstelde verhouding tussen Holleeder en de slachtoffers. Daarmee wordt niet alleen die verhouding tot een centraal punt in de bewijsvoering gemaakt, maar wordt ook de positie van die slachtoffers en Holleeder in het criminele milieu én al hetgeen destijds in dat milieu speelde van direct en evident belang voor de vraag of hetgeen ten aanzien van die veronderstelde motieven van Holleeder en veronderstelde verhoudingen in dat milieu wordt gesuggereerd, juist is.
Het belangrijkste punt in de verdediging wordt het dossieronderzoek dat de advocaten hebben gedaan naar een veelheid van politieonderzoeken van begin jaren negentig naar de Amsterdamse penose. Dan valt volgens Janssen ‘een caleidoscopisch beeld op’. Janssen:
Dat beeld vormt een schril contrast met de gesimplificeerde versie van de werkelijkheid die de afgelopen jaren onder andere in sommige media naar voren is gebracht.
Dat beeld is dat allerlei moorden samenhangen en dat Holleeder het moorden aanstuurde.
Karikatuur
De werkelijkheid is volgens de advocaten veel complexer. Er zijn in Amsterdam vanaf begin jaren negentig tot 2011 een dertigtal moorden in het Amsterdamse milieu geweest. En ook de recherche, zo blijkt uit die oude onderzoeken, zag vele mogelijke oorzaken, en zeker geen sleutelrol voor Holleeder bij die moorden, of in de onderwereld als geheel.
Het beeld over Holleeder is een karikatuur, zeggen de advocaten, zeggenschap in de onderwereld en wetenschap over moorden is er niet geweest bij Holleeder.
Verder willen de advocaten aantonen dat de gezusters Holleeder stelselmatig hebben gelogen over de afwikkeling van de erfenis van Heineken-ontvoerder Cor van Hout. ‘En dat zij zowel een motief hebben gehad als de middelen hebben benut om Willem Holleeder ten onrechte te beschuldigen van betrokkenheid bij liquidaties’
Peter de Vries
Na de pauze zei de voorzitter van de rechtbank geen toestemming te geven voor het uitzenden van de verklaring (de stem) van Holleeder. Getuigen mogen geen kennis nemen van verklaring van verdachte, aldus Frank Wieland, ’het gaat ons om de punten achter de komma. Dat geldt ook voor Peter R. de Vries.
De Vries kreeg aangezegd dat hij de zittingen niet meer bij mag wonen op de perstribune voordat hij als getuige op zitting is gehoord. De Vries treedt op als adviseur van de gezusters Holleeder. Hij weigerde eerder bij de rechter-commissaris te verklaren. Nadat deze hem met gijzeling had gedreigd had De Vries gezegd wel te willen getuigen, maar op de openbare zitting. Hij moet in april als getuige verschijnen. Zijn rol als journalist in rechtbank is op dit moment in deze zaak onmogelijk, aldus de voorzitter.
(wordt vervolgd)
Zie ook:
Het proces tegen Willem Holleeder (LIVE)
Moszkowicz: ‘Astrid Holleeder is niets ontziend strateeg’