Het systeem van Bewaken en Beveiligen (B&B) heeft gefaald en heeft aan de basis gelegen van inschattingsfouten in de beveiliging, waarna de broer van kroongetuige Nabil B., advocaat Derk Wiersum en Peter R. de Vries zijn doodgeschoten. Er zijn signalen gemist, er ontbrak regie en verstoorde persoonlijke relaties beïnvloedden het functioneren van het beveiligingssysteem negatief.

Fouten

Een van de belangrijke fouten die de raad vaststelt is dat de kroongetuigedeal in 2018 al bekend werd gemaakt toen de beveiliging van de familie van Nabil B. nog helemaal niet geregeld was. Dat kon leiden tot de moord op Reduan, de broer van de kroongetuige.

De Onderzoeksraad deelt de fouten in verschillende categorieën in.

Aannames

In de eerste plaats signaleert de raad in het rapport dat de beveiliging zeker in het begin, rond de tijd dat Nabil B. zijn overeenkomst tekende, de beveiliging op aannames was gebaseerd, die achteraf niet altijd juist bleken te zijn, en niet voortdurend werden gemonitord en bijgesteld.

Bijvoorbeeld het besluit om niet onmiddellijk maatregelen te treffen voor de familie van de kroongetuige en niet actief contact met de familie op te nemen was gebaseerd op de verkeerde aanname van het Openbaar Ministerie dat de criminelen rond B. niet konden weten dat Nabil B. in gesprek was met justitie.

Regie over B&B

Zowel de broer van de kroongetuige Reduan, als advocaat Wiersum, als Peter R. de Vries moesten beveiligd worden door de dienst Bewaken en Beveiligen (B&B). Probleem is dat die decentraal wordt aangestuurd. In ieder arrondissement is de hoofdofficier van justitie ervoor verantwoordelijk. Maar de informatie over dodelijke dreiging kwam uit verschillende arrondissementen. Peter R. de Vries woonde bijvoorbeeld in “Midden-Nederland” maar werkte veel in “Amsterdam”.

In de beveiligingssituatie van De Vries speelde een versnippering van de regie. Diensten in Amsterdam namen maatregelen rond het beveiligen van De Vries maar die werd hiervan niet schriftelijk op de hoogte gesteld. Dat had B&B Midden-Nederland moeten doen.

De versnippering van de regie over B&B had een negatieve invloed op de uitvoering van de beveiliging, en zeker ook op de informatievoorziening over dreigingen.

Informatie

In alle drie de beveiligingssituaties werkte het verdelen en voorzien van informatie naar en tussen de verschillende diensten niet goed. De raad:

Dat kwam doordat de met de uitvoering van B&B belaste medewerkers van het OM en de politie regelmatig niet konden beschikken over elders binnen het OM en de politie beschikbare informatie (met name vanuit opsporing en vervolging) over de dreiging vanuit [de criminele organisatie]. Daardoor kon B&B de ernst en de waarschijnlijkheid van de dreiging moeilijk inschatten en wist het niet goed welke beveiligingsmaatregelen nodig waren en of getroffen maatregelen passend waren.

Er zijn teveel gescheiden werelden binnen het OM en de politie. Voor een deel komt dat door strikte veiligheidseisen die er zijn – omdat gevoelige informatie nooit mag uitlekken. Hierover speelt altijd een dilemma, zegt de raad.

Dreiging

Het beveiligingssysteem zit zo in elkaar dat B&B focust op concrete dreigingsinformatie. Op basis van de ernst en waarschijnlijkheid van een dreiging worden vervolgens maatregelen getroffen.

Maar in de onderzochte beveiligingssituaties ontbrak zulke concrete dreigingsinformatie, met als gevolg dat de agenten van B&B in onzekerheid verkeerden over hoe ernstig de dreigingen precies waren.

Ze konden niet goed omgaan met “zachte” signalen, die bijvoorbeeld in gesprekken met familie van Nabil B. ter sprake kwamen. Zo kwam het dat dit soort signalen niet voldoende aandacht kregen.

Door de werkwijze van de B&B’s was er te weinig ruimte om creatief en pro-actief over beveiligingssituaties na te denken.

Ruzies

De onderlinge verstandhouding tussen de bij B&B betrokken functionarissen en de te beveiligen personen was lang niet optimaal (dit speelde niet in de beveiliging rond advocaat Wiersum). Er waren ruzies over beveiliging en over andere zaken, en er was uiteindelijk wantrouwen ontstaan bij de familie van de kroongetuige. Zo kwam het dat de familie hulp zocht en vond in Peter R. de Vries als vertrouwenspersoon.

De Vries zelf heeft zich gestoord aan het gebrek aan urgentie bij de overheid om in gesprek te gaan over zijn eigen beveiliging. Hij voelde zich niet serieus genomen doordat hij een andere behandeling kreeg dan de overige leden van het verdedigingsteam van de kroongetuige, die door de DKDB (Dienst Koninklijke en Diplomatieke Beveiliging) werden bewaakt en begeleid. Ook ergerde De Vries zich eraan dat de toegang die hij had tot de kroongetuige beperkt bleef.

Al met al hebben verstoorde relaties het functioneren van de beveiliging kwaad gedaan.

Een van de aanbevelingen van de raad is het instellen van een onafhankelijke toezichthouder die in individuele gevallen conflicten of klachten kan beoordelen.

Zie ook:

Advocaten: Openbaar Ministerie moet zich schamen voor onrechtvaardige behandeling kroongetuige

‘Justitie liet vals proces-verbaal maken over arrestatie kroongetuige’

‘Justitie wees verzoeken om beveiliging broers kroongetuige twee keer af’