Een bijeenkomst tegen de war on drugs, georganiseerd door (oud)politiemensen, in een toplocatie van de Nationale Politie in Utrecht. Ook een zeer invloedrijke Nederlandse officier van justitie, bekend van grote onderzoeken tegen criminele drugsorganisaties, en onder meer Willem Holleeder, was present. Binnen de politie leven grote twijfels over de keiharde aanpak van drugshandel. Het bastion tegen de keiharde en vooral eenzijdige aanpak van drugs begint scheurtjes te vertonen.

Door @Wim van de Pol

LEAP (Law Enforcement Action Partnership) is in 2002 opgericht in de Verenigde Staten door politieagenten die jaren deel waren van keiharde opsporingsprogramma’s en vele drugshandelaren achter de tralies werkten. Ze kregen genoeg van de war on drugs. Sinds enkele jaren is er ook een Nederlandse tak.

Na een recente bijeenkomst die door de Amsterdamse burgemeester Femke Halsema was georganiseerd was de Utrechtse samenkomst vooral gericht op mensen die beroepsmatig met drugs te maken hebben, politemensen, andere ambtenaren en onder meer hulpverleners.

Ongezouten mening

Korpschefs en andere belangrijke leidinggevenden binnen de Nationale Politie hebben de afgelopen dertig jaar nauwelijks hun ongezouten mening gegeven. Er mocht niet gekleurd worden buiten de politieke lijn van de minister.

Joop de Schepper, vroeger plaatsvervangend korpschef in Zaanstad, en tegenwoordig Hoofd Operatieën bij de politie-eenheid Noord-Nederland maakte dinsdag in Utrecht van zijn hart geen moordkuil. Hij stelt vast dat de opsporing heel succesvolle jaren achter de rug heeft, door de hack van de encryptiediensten. De Schepper:

We hebben zicht gekregen op criminele organisaties waarvan we niet eens wisten dat ze bestonden. Er is weinig blijven liggen.

En toch wegen volgens hem de kosten niet meer tegen de baten op. En dat niet alleen. Nederland is volgens hem op een gevaarlijke weg beland. De Schepper:

Doorgaan op de weg van de drugsoorlog is een bedreiging voor de democratische rechtsstaat.

Volgens hem loopt Nederland het gevaar af te glijden in de richting van landen als Ecuador en Mexico.

Concurrentie

Ten slotte denkt De Schepper dat de politie hoognodig Nederlandse burgers moet beschermen voor andere ernstige vormen van criminaliteit.

Drugsopsporing krijgt concurrentie. Kan je 60-70% van de capaciteit besteden aan iets waarvan je niet weet wat het oplevert?

Follow de Money-journalist Bart de Koning was ook één van de sprekers. Hij legde nog maar eens uit dat geen ambtenaar in het koninkrijk kan uitleggen hoeveel honderden miljoenen er in Nederland wordt besteed aan de drugsbestrijding.

En erger, niemand weet wat het effect is.

En dat terwijl toch in de Comptabiliteitswet (artikel 3.1) staat voorgeschreven dat begrotingsvoorstellen en beleidsplannen altijd een toelichting over doelstellingen, de doeltreffendheid en de doelmatigheid moet bevatten.

Geen minister die over de doelmatigheid van drugsbestrijding begint, geen Kamermeerderheid die er naar informeert.

No go-area

De helft van de toehoorders in de zaal werkt bij de politie. Een kleine minderheid is rechter of officier van justitie.

Een andere spreker was Sander Wirken, officier van justitie. Hij is geboren en opgegroeid in de Nieuwmarktbuurt in Amsterdam. Op zich niets bijzonders, behalve dat in de jaren tachtig deze buurt een no go-area was. Zijn lagere school verkeerde permanent in staat van beleg door de heroïne-junks.

Wirken memoreerde er aan dat in de jaren tachtig delen van Amsterdam kenmerken van een narcostaat hadden. En nu is diezelfde Nieuwmarktbuurt zeer leefbaar. Wirken:

Repressie heeft niet het heroïneprobleem van de jaren tachtig opgelost.

Dat is gebeurd door aandacht te geven aan de verslavingsproblematiek zelf, gezondheidszorg, methadon-programma’s kortom: de zogeheten harm reduction.

Wezensvreemd

Wirken werkte jarenlang in Guatemala en Colombia en schreef een proefschrift over drugsgeweld in die landen. Zijn conclusie is keihard: repressie werkt niet en vaak zelfs averechts.

Hij zegt trots te zijn op zijn werk en op de politie en het Openbaar Ministerie in Nederland. Maar, hij ‘worstelt’.

Het is volgens hem ‘wezensvreemd voor een officier van justitie om te twijfelen aan de zin van het repressieve drugsbeleid.’

Als hij met collega’s zijn twijfels bespreekt, eindigt de discussie vaak met de woorden:

Ja, maar het is toch verboden?

Officier van justitie Sander Wirken zei dat deze vaststelling ook ‘het begin van een gesprek kan zijn’.

Prominente officier

Hij bedoelt net als burgemeester Halsema dat het tijd is om te bedenken hoe ook harddrugs als cocaïne en MDMA zouden kunnen worden gereguleerd.

Wirken zou het strafrecht minder centraal willen stellen en preventie juist meer. Tabak is sterk teruggedrongen in winkels en reclame. Niemand denkt dat verbieden van tabak een goed idee zou zijn. Toch is het roken teruggedrongen.

Reguleren zou je volgens Wirken ‘gradueel’ moeten doen: eerst cannabis en misschien MDMA en tegelijk leed van verslaafde gebruikers minimaliseren.

Wirken zei deze publieke “coming out” op het congres van LEAP wel ‘een beetje spannend’ te vinden. Hij keek naar de eerste rij en groette de prominente officier van justitie van het landelijk parket.

Zie ook:

Naïeve Rotterdamse campagne gevaarlijke onderschatting cocaïnehandel (COLUMN)