De moord op de broer van een kroongetuige legt deze opsporingsmethode opnieuw onder het vergrootglas. Nederland wil machtige internationaal opererende criminelen aanpakken. Maar lukt dat wel met de kroongetuige, die ook nog eens zo stevig in de publiciteit wordt gebracht?

Door Wim van de Pol

De Utrechtse advocaat Louis de Leon kent veel klanten uit de onderwereld waar kroongetuige Nabil Bakkali in opgroeide. Hij zegt eigenlijk niet verbaasd te zijn over de gebeurtenissen van donderdagochtend. De Leon:

Het is verschrikkelijk en aan de andere kant ook zeer te voorzien. Ik denk dat ze dit gevaar bij politie en justitie hebben onderschat.

Advocaat Jan-Hein Kuijpers is de raadsman van een andere Utrechter, Zakaria A. die nu vastzit voor de liquidatie van misdaadblogger Martin Kok. Kuijpers:

Je kunt niet zeggen dat justitie verantwoordelijk is voor deze moord. Maar wel dat justitie deze zaak zwaar heeft onderschat. Ik begrijp niet waar deze aanpak op slaat. Waarom niet eerst mensen opsporen en aanhouden en pas als ze vastzitten met de kroongetuige komen? Nee, eerst gaan ze stoer doen door te zeggen dat ze een kroongetuige hebben. Als je dit wilt opvangen dan heb je heel andere capaciteit nodig. Veel meer geld en middelen.

Beveiligen

De moord is niet alleen verschrikkelijk voor de kroongetuige en zijn familie. Het betekent mogelijk ook zware averij in het onderzoek naar Ridouan Taghi, die volgens justitie en de kroongetuige verantwoordelijk is voor meerdere moorden. De Leon (foto rechts):

Houd er maar rekening mee dat deze getuige nu niets meer zegt. De problemen voor hem zijn nu verergerd. Mensen zullen zich wel tien keer achter de oren krabben voordat ze kroongetuige worden. Je ziet nu maar weer, wat zegt die beveiliging? Moet de hele familie van een kroongetuige de rest van hun leven worden beveiligd?

Scenario

Justitie heeft schamele winst geboekt als de kroongetuige nu verder zwijgt of als er zich voorlopig geen nieuwe kandidaten aanbieden. Kuijpers begrijpt niet waarom justitie zo de publiciteit zocht met kroongetuige Bakkali, ‘misschien wilden ze juist deining veroorzaken’, zegt hij.

Louis de Leon gaat verder. Hij brengt de aankondiging van de kroongetuige in verband met het uitlekken van het mysterieuze pamflet van anonieme afzender waarin Ridouan Taghi werd beschuldigd van een serie moorden. De Leon:

Ik vermoed dat men bij politie en justitie al rekening heeft gehouden met dit afschuwelijke scenario door eerst een lijst met beschuldigingen naar buiten te brengen. Deining daarover heeft nu misschien nieuwe informatie opgeleverd. Dat is er dan nog mocht de kroongetuige niet meer willen verklaren. Ik heb een zeer sterk vermoeden dat die lijst met beschuldigingen, met informatie die misschien wel regelrecht van de kroongetuige kwam, door een overheidsdienst naar buiten is gebracht. Ik vermoed een strategie. De afgelopen maanden gonsde het in het milieu al van de geruchten dat er iets groots aan zat te komen. Toen werd die lijst naar buiten gebracht. En daarna kwam het nieuws van de kroongetuige naar buiten.

Bloedvergieten

Beide advocaten zijn van mening dat je met kroongetuige per definitie onbetrouwbaar bewijs in huis haalt. Maar ze zijn ook van mening dat deze opsporingsmethode geweld uitlokt. De Leon:

Met kroongetuigen haal je alleen maar meer bloedvergieten in huis. De kans op preventief ruimen van risico’s, om het cynisch uit te drukken, maak je groter.

Kuijpers (foto onder) vreest voor nog meer geweld in de toekomst:

Het effect van de harde aanpak is een verharding in het milieu en meer moorden. Langere straffen, dreiging van levenslang, inzet van kroongetuigen, die combinatie zorgt ervoor dat bepaalde mensen gas gaan geven en denken: ik ga redden wat er nog te redden valt.

De dreiging voor een (potentiële) kroongetuige of zijn familie kan uit vele hoeken komen. Er altijd meerdere collega-criminelen die een appeltje te schillen hebben met (potentiële) kroongetuigen. Kuijpers:

De moord van vanmorgen kan afkomen van iedereen die denkt ho even, straks gaat hij ook over mij verklaren.

Kuijpers spreekt van een naïeve kruideniersmentaliteit in Nederland:

De grote spelers krijgen steeds meer geld. Meer bloedvergieten, je kan er op wachten. De schutters weten niet eens voor wie ze werken. Het gaat erom hoeveel soldaten je voor je kan laten lopen. Als je een beloning van 25.000 euro krijgt voor oplossen van een serie liquidaties dan moet je wel een heel wraakzuchtig iemand zijn om kroongetuige te worden. Als jij en je familie de rest van je leven voor dat bedrag achterom moeten kijken.

Slimmer

Maar als de kroongetuige geen goed middel is wat moet er dan worden ingezet? Louis de Leon:

Er is in Nederland nog nooit prioriteit gegeven aan handhaven van de Wet wapens en munitie. In Marokko is het een stuk lastiger om met wapens rond te lopen. Daar ben je meteen een terrorist als je een vuurwapen hebt.

Kuijpers:

Als je dan toch een kroongetuige in wilt zetten moet je het veel slimmer doen. Eerst moet je flink wat bewijsmateriaal hebben en dan een kroongetuige inzetten. Nu is het omgedraaid. Eerst laten ze iemand een verhaal vertellen en dan gaan ze kijken of het klopt en of er nog wat bijgevoegd kan worden.

En dat maakt potentiële kroongetuigen – en de familie – kwetsbaar.