Soms is het verhelderend om even stil te staan en de tijd terug te draaien. Neem de zaak van oud­rechercheur van de toenmalige Nationale Recherche Jacques Kist. Hij werd vanaf 2006 publiekelijk als de lekkende politiepet gezien. Ten onrechte bleek later. Kist schreef een boek over zijn zaak.

Achterbankgesprekken

Hoe kwam de term “Pet” in de wereld? De Pet werd geboren doordat er kort na de aanhouding van Kist wegens corruptie (in januari 2006) een proces­verbaal vanuit de politie was gelekt naar Het Parool (in maart 2006). In dat krantenartikel stond voor het eerst dat de afgeperste vastgoedcrimineel Willem Endstra tegen de politie had verteld dat zijn afperser Willem Holleeder bij de politie een corrupte “Pet” had die aan Holleeder gevoelige informatie doorbriefde.

Die term “De Pet” werkte perfect in de media, zeker in combinatie met Holleeder. “De Pet” echode nog duizend keer na. De grote boost kwam vooral na het uitlekken – niet door Kist – van de als zeer geheim bedoelde gesprekken die Endstra met politierechercheurs op de achter­bank van een auto voerde. Ze belandden in zijn geheel in boekvorm bij het grote publiek, en dus ook in het criminele milieu.

Jacques Kist kreeg de pet opgezet. In de media en later ook in de rechtszaal. Krijg zo’n pet nog maar eens van je hoofd af. Met dank aan de opkomende Holleeder-hype.

De val

In zijn boek verhaalt Kist hoe het je vergaat als je eigen organisatie je de pet opzet en je naar buiten werkt.

Het boek gaat er ook over hoe het Openbaar Ministerie zich tot het uiterste in alle juridische bochten wrong om de corruptie van Kist aan te tonen en hem toch aan de schandpaal te krijgen.

Van 2003 tot 2006 duurde het onderzoek. De Rijksrecherche heeft Kist vergeefs maandenlang afgeluisterd, in zijn auto microfoons en camera’s geïnstalleerd, stiekem zijn gsm geprepareerd zodat die als microfoon diende, en zijn computer gehackt. Toen alles vergeefs bleek liet een officier van justitie een val opzetten (nadat Kist bij een eerste set-up niet bleek te lekken).

Die val had moeten aantonen dat Kist informatie doorgaf aan een vriend en oud-rechercheur die tevens client was van advocaat Nico Meijering die de informatie weer aan crimineel Mink Kok zou moeten doorspelen. Daar bleek allemaal niets van. Kist werd echter wel veroordeeld.

Aan Kist was gevraagd een open envelopje (met nep-informatie over Mink Kok) van Amsterdam naar Driebergen te brengen. In zijn auto – die was voorzien van camera’s – opende Kist het envelopje om te kijken wat erin zat.

Dat openen van het envelopje was genoeg voor een veroordeling. Er is verder nooit is vastgesteld dat überhaupt enige informatie van Kist inderdaad bij criminelen terechtkwam.

Dodenlijsten

Kist kreeg een pet opgezet die eigenlijk (vele) anderen bij de Amsterdamse politie paste. Zij werden nooit (aan)gepakt.

In het Kist-strafdossier komt een serie lekkages van geheime politie-informatie naar voren die zijn weerga niet kent. Informatie werd gelekt naar De Telegraaf, andere kranten en televisieprogramma’s en vooral ook naar criminelen. Criminelen van het zwaarste slag bleken te kunnen beschikken over: dodenlijsten die informanten aan de criminele inlichtingeneenheid hadden doorgegeven, geheime powerpointpresentaties over liquidatieonderzoeken, kennis over komende invallen bij Hells Angels, om een paar issues te noemen.

Justitie hoopte aanvankelijk Kist voor dit alles te kunnen ophangen. Maar bij de meeste lekkages kon Jacques Kist geen rol te hebben gespeeld of was het zeer onwaarschijnlijk dat hij een rol speelde. Bij het ene “lek-moment” (een inval bij de Hells Angels) dat justitie nog wel op zijn dagvaarding durfde te zetten zagen de rechters geen bewijs.

Sam Klepper

Andere personen bij de politie moeten dus wel hebben gelekt, maar onderzoeken naar hen bleken allemaal spaak te zijn gelopen of op andere wijze in de la te zijn verdwenen. Bijvoorbeeld het onderzoek naar de corrupte agent die Sam Klepper van info voorzag. Klepper was tot zijn gewelddadige dood de ongekroonde koning van de Am­sterdamse onderwereld. In 1999 haalde hij, een dag na een liquidatiepoging (op Ronald van Essen), politiestukken hierover uit zijn achterzak om iemand mee onder druk te zetten. In 2005 vroeg de Rijksrecherche nog steeds verbaasd aan getui­gen hoe Klepper die stukken had gekregen. ‘Toch frappant’, zei een rechercheur tegen een criminele getuige. ‘Helemaal niet frappant,’ antwoordde deze. ‘Endstra wist ook altijd alles.’

Doodsbenauwd

Hoe konden de criminele vastgoedhandelaar Wim Endstra en Sam Klepper ‘alles’ weten? Ze hebben (in 2004 en 2000) hun geheim meegenomen in hun graf.

Maar De Pet (meervoud of enkelvoud) is met de arrestatie (in 2006) en de miezerige veroordeling van Jacques Kist niet van het toneel verdwenen. Astrid Holleeder zegt tot op de dag van vandaag doodsbenauwd te zijn voor rechercheurs die lekken naar het criminele milieu. Officieren van justitie en advocaten-generaal stelden in het Passage-proces en het Holleeder-proces opmerkelijk gretig vragen aan getuigen over “De Pet”.

AIVD

Nog even terug naar het jaar van de geboorte van de term “De Pet”. In januari 2006 werden Kist en Holleeder aangehouden. In diezelfde maand bleek De Telegraaf te beschikken over staatsgeheime documenten van de binnenlandse veiligheidsdienst AIVD waarin crimineel Mink Kok een hoofdrol speelde. Volgens een AIVD-­onderzoek ‘kocht Kok de hoogste kringen om’, zo schreef de krant. Een infiltrant van de dienst rapporteerde dat hij erbij was toen een crimi­nele kompaan van Mink Kok een half miljoen gulden aan een Amsterdamse politieman overhandigde.

Niets opgeleverd

Nogal een onrustbarend verhaal. In de Tweede Kamer werden dan ook vragen gesteld over de kwestie. Reeds enkele weken later wist de minister terug te melden dat het AIVD-­onderzoek niets over corruptie had opgeleverd, overi­gens zonder details te bespreken. De Telegraaf vond dat ongeloofwaardig maar zag af van verdere publicaties en retourneerde de staatsgeheimen aan de AIVD. Niet verrassend: de AIVD had aangifte ge­daan. Lekken en verspreiden van staatsgeheimen is een zeer ernstig misdrijf waarop jaren celstraf staat.

Gaat u maar rustig slapen, zeiden twee ministers.

Jacques Kist is het werkelijke probleem, suggereerde de toenmalige korpschef in Amsterdam in januari 2006 in de krant. Het Openbaar Ministerie schreef in het dossier dat er wel degelijk cor­ruptie was in Amsterdam: enkel en alleen door Jacques Kist.

Maar inmiddels – weer vele jaren later – blijkt ook Kist kennelijk “De Pet” niet te zijn geweest. Wie waren er allemaal De Pet? Wie het weet mag zijn vinger opsteken.

Zie het boek Onder de pet door Jacques Kist.

Zie de laatste berichten over Kist:

Afluistermethode geen issue voor Hoge Raad

Hoge Raad veegt cassatie “Pet” van tafel

Afluisteren ‘aan het lichaam’ mag niet

OM rectificeert uitlatingen over Kist