Verschillende penitentiaire inrichtingen in Nederland houden gedetineerden te lang op cel en voldoen daarmee niet aan het aantal wettelijk bepaalde uren dat een gedetineerde buiten zijn cel mag verblijven. Er wordt op veel plaatsen geen dagprogramma voor gedetineerden aangeboden terwijl dat wettelijk wel verplicht is. Zo blijkt uit documenten die Crimesite heeft ingezien. De Dienst Justitiële Inrichtingen (DJI) erkent de problemen, maar ontkent dat niet voldaan wordt aan het aantal wettelijke uren dat een gedetineerde buiten zijn cel mag verblijven.

Door @Wim van de Pol

Gedetineerden verblijven deze zomer door de problemen langer op cel en hebben minder tijd voor activiteiten, zo erkennen ook de directies van penitentiaire inrichtingen.

In een memo dat de directie van de PI Krimpen aan den IJssel in juni aan gedetineerden verstuurde staat dat er in ieder geval in de maanden juli, augustus en september van dit jaar geen arbeid is. Het loon wordt doorbetaald, maar ze moeten worden ingesloten in de eigen cel.

Advocaat Thomas van der Horst, die gespecialiseerd is in detentierecht, zegt dat dit in de praktijk betekent dat ze op vrijdag maximaal twee uur buiten de cel kunnen doorbrengen. Van der Horst: ‘Dat is in strijd is met nationale wet- en regelgeving maar met Europese normen. Dit zijn geen humane detentieomstandigheden te noemen.’

Maximaal drie uur

In de PI Lelystad maakte de directie in juni bekend dat gedetineerden voorlopig deze zomer vrijwel het gehele weekend in de eigen cel moeten doorbrengen. In de PI Ter Apel mogen gedetineerden in het weekend maximaal drie uur buiten de cel doorbrengen. Daar zou structureel sprake zijn van uitval van activiteiten, waardoor gedetineerden veel vaker op cel moeten doorbrengen.

Advocaat van der Horst stelt dat in veel meer PI’s in Nederland gedetineerden langer op cel verblijven dan is toegestaan.

Van der Horst:

Dit is niet alleen ingrijpend voor de gedetineerden, maar ook zeer onwenselijk voor de maatschappij. Juist activiteiten als arbeid en recreatie zorgen voor structuur in de dag en spelen een belangrijke rol in het voorkomen van recidive.

22,5 uur activiteiten

Die gedachte is ook de geest van de Nederlandse wet- en regelgeving over strafdetentie.

Gewone gedetineerden in een gemeenschapsregime moeten wettelijk een basisprogramma van 42,5 uur per week hebben. Daarin zit ten minste 22,5 uur per week aan activiteiten en bezoek, maar ook luchten, arbeid, recreatie, bibliotheek, sport, geestelijke verzorging, persoonlijke en geestelijke verzorging, en onderwijs & re-integratie.

Nog strengere regimes

Minister Dilan Yeşilgöz van Veiligheid en Justitie kondigde recent aan nog strengere regimes in Nederland te introduceren die gebaseerd zijn op de praktijk in Italië, waar dit succesvol is. Justitie wil ook langere celstraffen voor drugsdelicten. Van der Horst:

Justitie wil langere gevangenisstraffen, meer controle en intensiever toezicht. Maar de praktijk is dat op dit moment verschillende penitentiaire inrichtingen de verplichtingen al niet kunnen nakomen. Hoe moet dat in de toekomst dan?

Recent kwam er overigens vanuit onderzoekers van het ministerie van Justitie en vanuit Europa kritiek op de verscherpte condities in strenge gevangenisregimes in Nederland, zoals de EBI.

‘Tijdelijk’

DJI erkent dat het de PI’s Lelystad en Krimpen moeite kost om de personeelsroosters deze zomertijd rond te krijgen, ‘dit geldt ook voor andere PI’s in het land.’ In sommige inrichtingen is er daarom ’tijdelijk geen avondprogramma’.

Volgens DJI is de belangrijkste oorzaak gebrek aan personeel, onder meer door ‘krapte op de arbeidsmarkt’. Verder spelen ook ziekteverzuim en de vakantieperiode een rol.

Werven

DJI is momenteel actief nieuw personeel aan het werven. Daarom denkt DJI dat de beperking in enkele inrichtingen op sommige onderdelen van het dagprogramma door de werving van tijdelijke aard is.

Een woordvoerster van DJI:

Ondanks deze moeite met het rondkrijgen van de roosters wordt wel voldaan aan de wettelijke uren dat een gedetineerde buiten zijn cel mag verblijven.