Reconstructie: de overplaatsing van Dino Soerel

De gebeurtenissen rond de plotselinge overplaatsing vorige maand van Dino Soerel (59) vanuit de gevangenis Zuyder Bos in Heerhugowaard naar de gevangenis in Vught waren ongewoon. Crimesite maakte een reconstructie.

Door Wim van de Pol

Dino Soerel is in 2017 door het gerechtshof in Amsterdam tot levenslang veroordeeld voor (onder meer) het opdracht geven voor de moorden op Kees Houtman en Thomas van der Bijl. Hij verbleef in Zuyder Bos na een jarenlang verblijf op een afdeling met een zeer zwaar regime in Vught, niet de Extra Beveiligde Inrichting. In 2010 was hij gearresteerd in Amsterdam.

Een van de bronnen voor de reconstructie is een langgestrafte die rond de tien jaar in Zuyder Bos verblijft. Zijn identiteit, strafrechtelijk verleden en zijn advocaat, zijn bij de redactie van Crimesite bekend. De man wilde spreken op voorwaarde van anonimiteit. Hij zegt repercussies te vrezen voor zijn situatie als bekend is wie hij is. Hij noemt Dino Soerel ‘een goede vriend’ die hij in de inrichting geregeld kon zien. Samen hadden ze er een aantal jaren in Zuyder Bos opzitten.

Sporthulp

Dino Soerel was in de inrichting sporthulp en vrijwilliger bij de vader-kind-dagen, waarvoor hij spullen en meubilair klaar zette, en hij ruimde dat na afloop weer op. Enige tijd voorafgaand aan de overplaatsing op 30 januari werd bekend dat Soerel op de “GVM-lijst” was geplaatst, op basis van binnengekomen informatie bij het GRIP. Het GRIP is de dienst die binnen het gevangeniswezen die optreedt als een inlichtingendienst. Het GRIP geeft informatie door waarvan de bron niet te checken is en waarvan de betrouwbaarheid niet te toetsen valt. Directies van PI’s baseren er niettemin maatregelen op, zoals het plaatsen van Soerel op de GVM-lijst. Op deze lijst komen gedetineerden die vluchtgevaarlijk zijn (of een ander risico veroorzaken). De directie kan kan hen dan (extra) toezichtmaatregelen opleggen. In het geval van Soerel betekende het dat hij zijn baantje als sporthulp kwijt was. Maar opvallend: hij behield wel goeddeels zijn bewegingsvrijheid: hij mocht blijven sporten.

LBB

Op dinsdag 22 januari kwam het speciale zoekteam van de Dienst Justitiële Inrichtingen (LBB) in actie in de PI Zuyder Bos op de afdeling waar Soerel verbleef. Gewapend deed het LBB een spit-actie, alleen op de afdelingen A0 en A1. In de inrichting werd duidelijk dat de LBB’ers op zoek waren naar een vuurwapen, dat overigens niet werd gevonden. Als het klopt dat de zoektocht gericht was op een vuurwapen is de actie opmerkelijk want het is gebruikelijk dat indien er een aanwijzing is voor de aanwezigheid van een vuurwapen de gehele PI onder “lock-down” gaat, en wordt doorgespit.

De dagen na deze dinsdag was Soerel met andere gedetineerden buiten zijn cel aan het werk om de rommel die door de zoekactie was ontstaan op te ruimen. Er werden rondom hem geen bijzondere maatregelen getroffen. Zaterdag heeft hij normaal bezoek ontvangen en maandag was hij gewoon aan het sporten. (tekst loopt door onder reclame)

Feestmaal

Woensdag 29 januari was het feest in Zuyder Bos vanwege het 25-jarig bestaan van de inrichting. Voor de gedetineerden was er een feestmaal in de sportzaal. Soerel heeft die woensdag met andere gedetineerden de sportzaal daarvoor ingericht en klaargemaakt. En daarna was Soerel nog tot 17.30 aan het werk om de sportzaal op te ruimen. Ook dat is opmerkelijk voor iemand die op de GVM-lijst staat en zou willen ontsnappen. Voor de meeste gedetineerden was het dagprogramma al om 16.45 geëindigd.

Donderdag

Donderdag 30 januari was de dag van de evacuatie van Soerel naar Vught. Die ochtend was de LBB om 07.00 binnengevallen voor een spit-actie, ditmaal was enkel de B0-afdeling doelwit. Bij enkele gedetineerden werd de xboxen onderzocht en er werden vier xboxen in beslag genomen. Ook deze actie was opmerkelijk: hij was korter dan anders, slechts van 07.00 tot 13.00, terwijl die normaal een hele dag in beslag neemt.

Dino Soerel was die dag om 13.00 aan het sporten, zeggen mede-gedetineerden. Om 14.30 werd hij aangeschoten door een bewaarder met het verzoek even mee te lopen. Eenmaal afgezonderd ging hij na enige tijd op speciaal transport naar Vught.

Donderdagavond maakte de website van De Telegraaf op basis van anonieme bronnen melding van een verijdelde ‘ontsnappingspoging’ van Dino Soerel. Het ministerie van Justitie bevestigde al snel het bestaan van ‘vermoedens’ over een ontsnappingsplan van Soerel, kennelijk verwijzend naar de anonieme GRIP-informatie. Soerel’s advocaten ontkenden vrijdag dat er sprake was geweest van een ontsnappingspoging, en dat was correct.

De Dienst Justitiële Inrichtingen (DJI) wil alleen zeggen dat er ‘een vermoeden’ was. DJI wil tegen Crimesite verder niets zeggen over deze vermoedens, ook niet of er sprake was van één of meerdere tips, en evenmin wanneer die informatie(s) bij de inrichting zijn binnengekomen.

Geen disciplinaire maatregelen

Er zijn geen disciplinaire maatregelen getroffen tegen andere gedetineerden in verband met de vermeende ontsnappingspoging van Soerel.

De eerder aangehaalde lang gestrafte gedetineerde denkt dat er sprake was van ‘een spelletje’ of een pesterij. Hij zegt tegen Crimesite:

Dino was zeker niet van plan om te ontsnappen. Hij was allang bij dat hij met bezoek zijn kleinkinderen en familie kon zien en kon aanraken.

Dat is in zijn nieuwe regime voorlopig uit den boze. Volgens zijn advocaat Nico Meijering bereidt Soerel inmiddels een herzieningsverzoek van zijn zaak voor. Meijering wil verder, in het belang van zijn cliënt, helemaal geen commentaar geven.

Leeuwarden

Zuyder Bos kreeg enkele jaren geleden een aparte concentratie van 14 levenslang gestraften. Uit Zuyder Bos zijn twee keer eerder gedetineerden met spoed naar de EBI overgebracht. Eén van hen is de Britse levenslang gestrafte Daniel S.. De ander is Hüseyin Baybaşin, nadat er een vliegtuigje met de tekst ‘Free Baybaşin’ boven de inrichting had gevlogen. In Zuyder Bos kreeg Baybaşin  drie dagen isolatie en werd hij daarna geboeid en op slippers en in short per helikopter afgevoerd naar de landelijke isolatieafdeling van de EBI in Vught.

Of Soerel in de PI Vught daadwerkelijk in de de EBI is geplaatst, of in een ander zwaar regime, zoals de BPG (Beheers Problematische Gedetineerden), of een isolatie-afdeling, is niet duidelijk.

Vorige maand probeerde een groep Franse criminelen zich toegang te verschaffen tot de PI in Zutphen, naar verluidt om de levenslang gestrafte Omar L. op te halen, wat mislukte.

Vorige week werd bekend dat er in de gevangenis van Leeuwarden een aparte afdeling wordt ingericht voor zware criminelen die volgens Justitie meer beveiliging nodig hebben. Op afdeling komt intensief toezicht en extra beveiliging. Per 1 maart 2020 is die operationeel.