In de Zeeuwse havens is vorig jaar ruim 11.500 kilo cocaïne aangetroffen, waarvan het grootste deel in Vlissingen. Dat is een stijging van 178 procent ten opzichte van 2022. De Douane ziet sinds een paar jaar ook een verschuiving in de modus operandi. Kleinere pakketjes drugs die niet in de lading verstopt zitten, maar in verborgen ruimtes in het schip of onder het schip geplakt zitten.

Mainportprogramma

Twee jaar geleden begon het zogenoemde mainportprogramma van het Ministerie van Justitie en Veiligheid, voor de integrale bestrijding van met name cocaïnesmokkel via de zeehavens van Vlissingen, Borsele, Terneuzen en Moerdijk. Sinds oktober 2023 is de Zeehavenpolitie operationeel in de Zeeuwse havens.

Meer gepakt

Waar in de Rotterdamse haven in 2023 voor het tweede jaar op rij minder cocaïne werd onderschept (45.000 kilo) dan een jaar eerder, werd in Zeeuwse havens juist veel meer onderschept. 11.500 kilo werd er vorig jaar gevonden, waarvan het overgrote deel in Vlissingen. Een stijging van 178 procent ten opzichte van een jaar eerder. Nog eens 7.000 kilo cocaïne, die elders werd gevonden, bleek via de Vlissingse haven te zijn ingevoerd.

Op 30 september vorig jaar vond de Rijkswaterstaat 360 kilo cocaïne in de haven van Vlissingen, waarbij de lading vastgemaakt zat aan twee boeien in de Westerschelde. De smokkelmethode stond niet op zichzelf.

In het magazine Opportuun van het Openbaar Ministerie zegt Chris Mels, regiodirecteur van de Douane, dat er sinds enkele jaren een verschuiving is in de modus operandi van drugssmokkelaars. ‘Kleinere pakketjes drugs die niet in de lading verstopt zitten, maar in verborgen ruimtes in het schip. Of pakketten die onder het schip zijn geplakt of op de Westerschelde door leden van de bemanning over boord worden gegooid om daar door anderen te worden opgevist.’

Complex

Charles Wiegant, havenofficier van het parket Zeeland-West-Brabant: ‘Vorig jaar hebben we twee van die drop-offs gehad op de Westerschelde. In een van die gevallen ging het om 1.000 kilo cocaïne die door bemanning overboord was gegooid. Die mannen zouden we dolgraag in onze netten hebben. Dat vergt een complex opsporingsonderzoek. Welk schip is het geweest? Wie zijn daar aan boord? Daar hebben we simpelweg de mensen niet voor. We kunnen veel meer dan we een jaar of twee geleden konden en zijn op de goede weg, maar dat we ook nog altijd een hoop dingen niet kunnen doen, is duidelijk.’

25 fte

Die Zeehavenpolitie is sinds oktober 2023 operationeel in de Zeeuwse havens en telt nu 25 fulltime medewerkers. Okke van Gelderen, plaatsvervangend districtschef van de politie Zeeland, stelt dat dat er door het capaciteitsprobleem veel onderzoeken niet gedaan kunnen worden. ‘Om het toch te kunnen behappen proberen we zoveel mogelijk kort cyclisch te werken. Onderzoeken van maximaal een maand, of soms ook maar een week. Langere onderzoeken zijn voor de regionale of landelijke recherche.’

Volgens Wiegant (OM) is het nog altijd niet wat het moet zijn, maar wordt er wel direct resultaat geboekt. ‘Afgelopen maand werden we hier geconfronteerd met een groep van vijf en een groep van drie uithalers. Die zouden voor 1 oktober voor de rechter zijn gebracht en straf hebben gekregen. Einde verhaal. Nu hebben we met dat gespecialiseerde team door kunnen stappen, en hebben we ook de twee ronselaars binnen zitten.’

Stukgoedhaven

Chris Mels (Douane) stelt dat er veel overeenkomsten zijn wat betreft de integrale aanpak in de havens van Rotterdam en Zeeland, maar dat Vlissingen een heel ander soort haven is. ‘Rotterdam is een hypermoderne containerhaven waar vrijwel alles geautomatiseerd en gerobotiseerd is. Daar komt vrijwel geen mens meer bij kijken. Vlissingen is veel meer een stukgoedhaven. Het merendeel van de lading die hier wordt verwerkt staat op pallets. Die kun je ook scannen, net zo goed als containers, maar het brengt wel een heel ander soort logistiek met zich mee. Het laden en lossen van pallets is veel arbeidsintentiever.’

Sicco Zoer van de Koninklijke Marechaussee voor de regio Zeeland-West-Brabant: ‘Waar ze in Rotterdam misschien tien man nodig hebben om een schip te lossen, spreek je hier al snel over 200 of 300 man die je daar voor nodig hebt. En hoe meer mensen er in de haven rondlopen, hoe meer risico. Iedere havenmedewerker is voor criminelen een potentieel doelwit, een mogelijke toegang tot de haven.’

Ander risicobeeld

Charles Wiegant: ‘Dat verschil tussen containerhaven en stukgoedhaven zorgt ervoor dat we hier te maken met een heel ander risicobeeld. We zijn hier veel kwetsbaarder. Dat er sprake is van een waterbedeffect zou ik ook niet zonder meer willen stellen. Kijk naar de kilo’s die afgelopen jaar onderschept werden in Rotterdam en Antwerpen. Respectievelijk 45.000 en 116.000 kilo. Daaruit kun je volgens mij niet concluderen dat die lijnen minder worden gebruikt. Dat zijn nog altijd gigantische cijfers. Er is hooguit sprake van meer spreiding.’

Zie ook:

Oud-havenmedewerker aangehouden op verdenking van cocaïnesmokkel 

Twee ronselaars aangehouden in Nieuwdorp

Verdachte opdrachtgever aangehouden na arrestatie uithalers

Colombia: 2.397 kilo cocaïne tussen bananen onderschept voor Vlissingen