‘Inbreuk politie-infiltrant op leven jong gezin was veel te groot’

Omdat de inzet van een politie-infiltrant op het gezin van verdachte van grootschalige import van cocaïne Joop M. te ver ging en ook onnodig was moet de zaak tegen hem van tafel. Dat betoogden M.’s advocaten vrijdag voor de rechtbank in Breda. De politie-infiltrant – die in april 2021 zelfmoord pleegde – had een affaire met de vrouw van M. en bouwde als vriend en buurman een nauwe relatie op met hun zoon.

(beeld Hessel de Ree)

Spin in het web

Het Openbaar Ministerie vindt dat Joop M. (“Zebra”, 47) een spin in het web is voor cocaïne-importen via de Vlissingse haven en eiste deze week elf jaar cel, en kondigde aan in een ontnemingsszaak 5 miljoen euro van M. te vorderen.

M. staat terecht voor medeplegen van de import van een handvol grote coketransporten door inzet van corrupte havenwerkers.

Advocaten Michel Van Stratum en Esther Blok stelden: ‘Ondanks het lange diepgaande intensieve undercovertraject is helemaal niet gebleken dat M. contacten met corrupt douanepersoneel had.’

Niet proportioneel

Maar voordat de rechtbank überhaupt aan beoordelen van bewijs toekomt moet het Openbaar Ministerie niet-ontvankelijk worden verklaard, aldus de advocaten. ‘In de zaak van Joop M. kan niet meer gesproken worden over een eerlijk proces in de zin van artikel 6 van het Europese Verdrag voor de Rechten van Mens.’

De inzet van de politie-undercover was niet proportioneel, vinden de advocaten. In de zaken waarbij “werken onder dekmantel” (WOD) wordt ingezet gaat het meestal om vastgelopen onderzoeken naar moord of doodslag. Bovendien kon er worden getapt en geobserveerd, en met microfoons worden afgeluisterd, wat de politie ook heeft gedaan. Uiteindelijk kwam uit de inzet van de infiltrant geen bewijs.

De advocaten vinden dat de inbreuk op het gezinsleven van M., zijn medeverdachte vrouw en hun zoontje ongehoord. De politie kocht een huis naast dat van hun en de infiltrant was in periodes elke dag en vaak de gehele dag in hun gezelschap. Advocaat Van Stratum: ‘De informant had ook een vriendschap kunnen opbouwen en elders in de omgeving een huis kunnen bewonen. De inbreuk op het persoonlijk leven was nu heel vergaand en intensief: de infiltrant was er altijd en de infiltrant was er overal.’

Zelfmoord

Hier komt bij dat het Openbaar Ministerie slechts met grote tegenzin en langzaam informatie over de infiltratie aan de rechtbank heeft verschaft. Het werd daartoe deels gedwongen door de zelfmoord van de infiltrant, de publiciteit in de media en negatieve conclusies van onderzoekscommissies over de methode en het functioneren van de landelijke recherche. De dienst WOD is inmiddels opgeheven.

Zebra

Wat betreft het bewijs voor het importeren van grote hoeveelheden cocaïne stellen de advocaten dat medeplegen van die importen niet bewezen is. Bij medeverdachten gaat M. ( zijn bijnaam “Zebra”) geregeld over de tong. Het Openbaar Ministerie oordeelt dat hier zonneklaar medeplegen bij importeren van cocaïne blijkt.

Het standpunt van de advocaten is dat als er al kan worden bewezen dat men over M. zegt dat hij iets kan ‘regelen’ dit nog niet betekent dat M. betrokken was bij het transport of de organisatie ervan: ‘Het zegt niets over een daadwerkelijke significante betrokkenheid bij invoer van een partij’, aldus de advocaten.

Encryptiediensten

Een deel van het bewijs komt uit door de politie leesbaar gemaakte chats met encryptie van EncroChat en Sky ECC. In veel zaken zijn verdachten inmiddels veroordeeld op grond van dergelijk bewijs. Er zijn ook rechters die aarzelender zijn en wachten op beantwoording van vragen door de Hoge Raad over het gebruik van deze chats (zie hier een overzicht over deze encryptiediensten).

De advocaten Blok en Van Stratum vinden dat het Openbaar Ministerie niet-ontvankelijk moet worden verklaard, of dat in ieder geval de chats van het bewijs moeten worden uitgesloten.

Vier maanden voor uitspraak

Opmerkelijk genoeg neemt de rechtbank vier maanden de tijd voor het doen van uitspraak in de zaak van M.. Volgens de rechtbank is de zaak complex omdat er over en weer veel is aangevoerd, onder meer over het omstreden WOD-traject en het pgp-bewijs. Ook zegt de rechtbank dat er een samenloop is met de in het voorjaar te behandelen megazaak Portunus door dezelfde rechters, eveneens over smokkel van cocaïne via Vlissingen.

Joop M. zat tot vandaag met een enkelband thuis. De rechtbank besloot na advies van de Reclassering dat een enkelband tot aan het vonnis niet meer noodzakelijk is.

Zijn advocaten vinden dat hij in het belang van zijn gezin daarna in ieder geval een eventueel hoger beroep in vrijheid af moet kunnen wachten, na enige jaren in voorlopige hechtenis te hebben gezeten.