Het Nederlands Forensisch Instituut (NFI) heeft sinds eind 2019 in beslag genomen pgp-telefoons van EncroChat kunnen kraken. Dat staat los van de grote afluisteroperatie in Frankrijk waarbij dit voorjaar de politie mee kon kijken met chats van gebruikers van EncroChat. Inmiddels hebben de Franse autoriteiten de methode waarmee Encro-Chat werd gehackt tot ‘militair staatsgeheim’ verklaard.
Door @Wim van de Pol
In een onderzoek naar grootschalige cocaïnehandel schrijven twee officieren van justitie van het landelijk parket in een brief dat in bepaalde omstandigheden uit in beslag genomen pgp-telefoons van EncroChat ‘informatie kon worden veiliggesteld’.
Die methode heeft niet te maken met de werkwijze in het internationale onderzoek 26Lemont. Daarin werden servers in Frankrijk door de politie gehackt. In ieder geval vanaf 1 april konden rechercheurs zo maandenlang meekijken met appende criminelen.
Naar aanleiding van onderzoek 26Lemont is er een reeks invallen gedaan in drugslabs, zijn er inbeslagnames geweest, en zijn grote drugsonderzoeken geklapt zoals het onderzoek naar Roger “Piet Costa” P. en een groot cocaïne-onderzoek in Rotterdam. Ook werden in Brabant containers ontdekt waar criminelen mensen zouden hebben willen martelen. En vorige maand werd bekend dat er ook corruptie bij de politie is ontdekt door de EncroChat-hack.
Welke onderzoeken
Het NFI heeft dus nu een methode om EncroChat-telefoons te kraken. Dat kunnen telefoons zijn die na, maar ook vóór de hack van 26Lemont in beslag waren genomen.
Welke informatie de politie heeft veilig kunnen stellen met de NFI-methode voor de EncroChat-toestellen heeft het Openbaar Ministerie voorzover bekend nog niet in een onderzoek naar buiten gebracht. Ook is niet bekend in welke onderzoeken de gekraakte telefoons in beslag zijn genomen, of die zaken door de politie of Openbaar Ministerie naar buiten zijn gebracht en of er mensen zijn gearresteerd op basis van die informatie.
Vergaande opsporingsmethoden
Advocaat Michel van Stratum stelt dat het Openbaar Ministerie door de brief meer vragen oproept dan beantwoordt. Zo is volgens Van Stratum helemaal niet meer duidelijk welke chats uit het onderzoek 26Lemont afkomstig zijn van eigen onderzoek door het NFI, van Franse onderzoekers verkregen Encro-opsporingsinformatie afkomstig van Franse servers, dan wel vermenging van beiden. Van Stratum: ‘Ik zie in andere onderzoeken van cliënten nu ook al EncroChats van voor 1 april 2020 voorbij komen.’
Hoe er bij de EncroChat-hack is gewerkt in Frankrijk is onduidelijk. Nu blijkt dat al vóór het oprichten van het Joint Investigation team (JIT) de Franse politie gebruik maakte van vergaande opsporingsmethoden tegen EncroChat, welke is onbekend. Van Stratum zegt volgens het OM de interceptietool door de Franse autoriteiten is aangemerkt als militair staatsgeheim.
Van Stratum:
Het OM verschuilt zich daarnaast achter het internationale vertrouwensbeginsel. Dit maakt toetsing van rechtmatigheid ter zitting door de verdediging in Nederland lastig maar niet onmogelijk. Het wachten is op een kritische klokkenluider à la Edward Snowden over geheime Franse Encro-trajecten en dataverwerking door het NFI. Verder moeten Nederlandse strafrechters ook adequate rechtsbescherming aan verdachten geven.