De Urabeños, ook wel bekend als de Clan del Golfo, hebben met de arrestatie van Dairo Antonio Úsuga, alias Otoniel, een nieuwe klap geïncasseerd. Het kartel, dat tot voor kort als de machtigste drugsorganisatie van Colombia werd beschouwd, raakt steeds verder versplinterd.

3000 moorden

De oorsprong van de Clan del Golfo ligt in de noordelijke regio Urabá, het grensgebied met Panama waar veel bananen worden geteeld. Vandaar dat de organisatie ook wel Los Urabeños wordt genoemd. De organisatie zag in 2006 het licht toen een beruchte Colombiaanse warlord zijn eigen paramilitaire organisatie formeerde. Na de dood van deze Vicente Castaño verwierf Daniel Rendón Herrera, alias “Don Mario”, samen met zijn broer Fredy (bijnaam El Aleman) de leiding van de organisatie. Volgens de Colombiaanse autoriteiten was Don Mario in de periode 2007 – 2009 verantwoordelijk voor tenminste 3000 moorden.

Guerillastrijders

Nadat Don Mario in 2009 op een afgelegen boerderij in Urabá door een politiemacht werd gearresteerd werden de broers Juan de Dios Úsuga, alias “Giovanni,” and Dario Antonio Úsuga, alias “Otoniel” de bazen van de Urabeños. Zij wisten de macht van de Clan del Golfo steeds verder uit te breiden onder andere door de inzet van voormalige guerillastrijders, die veel militaire ervaring meebrachten. Al snel controleerden de Urabeños de belangrijkste drugsroutes en gebieden waar cocaïne werd geproduceerd.

Netwerk

De Clan del Golfo is niet heel strikt hiërarchisch georganiseerd, zoals de Siciliaanse maffia of het Mexicaanse Sinaloa-kartel. Het is meer te beschouwen als een netwerk dat gebouwd is rond een aantal elementen en sleutelfiguren. Het basiselement van de Clan del Golfo is het oficina de cobro, het incassokantoor.

Europa

Andere elementen zijn groepjes die zich speciaal richten op drugssmokkel naar Europa, vooral via Spanje en Antwerpen en in mindere mate Rotterdam. Ook wordt er flink geëxporteerd naar andere Zuid-Amerikaanse landen, waaronder Brazilië. Die landen worden soms ook gebruikt om cocaïne te transporteren naar Europa. De Clan del Golfo richt zich ook op goud- en houthandel, afpersing en ontvoeringen. Dat gebeurt via kleinere netwerkjes die samenwerking zoeken met andere waar dat nodig is.

“Concessie”

De netwerkjes krijgen als het ware een “concessie” van het grotere verband om bepaalde zaken op te zetten, in ruil voor samenwerking, bescherming en winstafdracht. Geweld, of de mogelijkheid dat toe te passen indien nodig, blijft de hoeksteen van het verband.

Nederland

De Clan del Golfo is in het verleden ook een paar keer opgedoken in Nederland. In 2019 werd bijvoorbeeld een directeur van een transportbedrijf in Oosterhout veroordeeld tot zeven jaar cel voor de smokkel van 3500 kilo cocaïne. Hij zou rechtstreeks zaken hebben gedaan met leden van de Clan del Golfo en hen hebben ontmoet in Panama.

Agememnon

De afgelopen jaren hadden de Colombiaanse autoriteiten de Clan del Golfo al een paar flinke klappen toegebracht. Zo werd in april 2018 de financiële topman van het kartel doodgeschoten in een gezamenlijke actie van politie en militairen. Volgens de politie had deze Manuel Arístides Meza Páez, alias “El Indio”, ongeveer 200 gewapende mannen onder zijn bevel. Een jaar eerder werd ook al de tweede man van de Clan del Golfo gedood bij een militaire operatie. Roberto Vargas Gutiérrez, alias “Gavilán”, was één van Colombia’s meest gezochte criminelen. Hij was verdacht in 22 onderzoeken naar onder meer moord, drugshandel en ontvoeringen. De jarenlange operatie van de Colombiaanse autoriteiten tegen de Urabeños wordt Agememnon genoemd. Op het hoogtepunt werkten 3000 agenten aan de zaak.

Broer en zus

Dit weekend werd na een jarenlange klopjacht dus ook Dairo Antonio Úsuga, alias Otoniel, zelf opgepakt. In 2020 en dit jaar werden al zijn broer, zus en neefje gearresteerd en uitgewezen naar de Verenigde Staten. De belangrijkste adviseurs van Otoniel waren al eerder opgepakt en/of gedood.