Sonja: 'ik moest normaal blijven doen'

Opmerkelijk aan de dinsdagse zitting met getuige Sonja Holleeder was niet dat zij tranen liet. Ook niet dat ze boos werd op Holleeder’s advocaat. Ook niet dat ze Willem Holleeder beschreef als een tiran en een boeman. Dat wisten we al.

Door @Wim van de Pol

Wel verrassend waren de door de politie getapte telefoongesprekken tussen Willem en Sonja van vele jaren geleden, waar advocaat Sander Janssen vragen over stelde. In die gesprekken komt naar voren dat Holleeder kennelijk veel dingen regelde voor zijn familie (bijvoorbeeld een tripje naar Euro Disney) en dat Sonja net als haar kinderen Willem soms ‘lief’ noemden (Sonja zei bijvoorbeeld: ‘lief van hem’, aldus de politie).

Dat past natuurlijk niet in het gitzwarte beeld dat Sonja en Astrid Holleeder de afgelopen jaren van hun broer in de media hebben geprojecteerd. Willem dreigde toch voortdurend? En hij had zijn familie toch altijd als oud vuil behandeld en als zijn persoonlijke bezit en melkkoe?

Een ‘lieve’ Holleeder oogst dus onbegrip bij pers en publiek in de rechtszaal. Maar ja, denkt men al snel daarna: Holleeder is dan ook een psychopathische man van twee gezichten. Zo is althans het beeld in alle publicaties over het fenomeen.

Die getapte telefoongesprekken zijn nooit eerder in de publiciteit gekomen.

Hondje is ziek

Tussen 1995 en 2006 zijn door de politie vele duizenden telefoongesprekken opgenomen van de telefoons die Sonja, Willem en anderen uit de familie in gebruik hadden. Die gesprekken (uit een reeks oude politieonderzoeken) zijn pas het afgelopen jaar toegankelijk geworden voor Holleeder’s advocaten en voor de officieren van justitie.

Volgens Sander Janssen zijn er in al die gesprekken vele waarin ruzie wordt gemaakt tussen Willem en Sonja, over van alles en nog wat. Maar volgens Janssen zijn er ook op zijn minst ‘duizend gesprekken’ waaruit juist een gemoedelijk en familiaal contact spreekt.

De recherche noteerde bijvoorbeeld op een dag over een gesprek: ‘Sonja zegt dat het gezellig is. Hondje is ziek, is Willem in de buurt?’ Janssen zei dinsdag tegen Sonja Holleeder:

Sander Janssen

Als je die grote lijn leest dan ziet dat er uit alsof er normaal contact was waarin u zelf ook regelmatig contact zoekt met hem.

Sonja Holleeder zei dat dit juist het punt was. Ze moesten altijd ‘normaal doen’:

Geen gedragsverandering. Want dan zou hij denken dat we met de politie praten. (…) Ik moest normaal blijven doen. (…) Niemand heeft een idee hoe hij is. Dat je nooit nee kan zeggen.

Waarom belde u hem dan steeds op over huishoudelijke zaken of omdat u wilde dat hij iets voor u deed, wilde Janssen weten. Bijvoorbeeld door te bellen en te zeggen: ‘laten we weer snel eens een broodje eten’.

Ik moest van Cor in contact blijven. Daar werd ik tussen gehouden. Het moest van Cor. (…) Hoe hij was, dat kan niemand in de hele wereld begrijpen. (…) Ik heb dat allemaal gedaan om hem niet tegen je in het harnas te jagen. Luister nou, hij heeft de aanslag op Cor gepleegd.

Janssen:

Maar er zijn ook getuigen die vertellen dat de situatie normaal was. (…) Er was een getuige, een man die Cor de waarheid durfde te zeggen, die zei: ‘ik snap er helemaal niets van. Zo ken ik Sonja helemaal niet’. Een andere getuige zei: ‘ongelofelijk’.

‘Lieve Wim’

Janssen citeerde ook telefoontjes en sms-jes die Sonja’s kinderen met en over Willem voerden. De dochter spreekt er herhaaldelijk over dat Willem ‘lief’ is en bedankt hem voor zijn kadootjes. ‘Dag oompie’, zegt ze op zeker moment tegen Holleeder, een benaming die vaker terugkomt. ‘Zij houdt van hem en hij van haar’, noteert een luisterende agent over wat de twee tegen elkaar zeggen.

‘Lieve Wim’, sms’t het zoontje op zeker moment aan Holleeder om hem te bedanken voor een kado. Hij had ook nog geen benul van de akelige situatie, aldus Sonja.

Sonja’s dochter was volgens haar al wel ingeprent om tegen Willem zo ‘normaal mogelijk’ te doen omdat het anders gevaarlijk zou worden. Maar het meisje lijkt Holleeder ook eigener beweging te hebben opgebeld. Dat bracht rechtbankvoorzitter Frank Wieland ertoe te vragen:

Houdt normaal doen ook in dat zij rechtstreeks contact met hem zoekt?

Sonja:

Ja, normaal doen. Ik weet het ervoor en erna van dat gesprek niet.

Slaapspullen en de beer

Janssen citeerde slechts een twintigtal gesprekken, terwijl hij zegt er zeker duizend met deze strekking achter de hand te hebben. De paar gesprekken die dinsdag langskwamen bevatten details over veelvuldig en gevarieerd contact. Holleeder is behulpzaam. Hij biedt bijvoorbeeld een paar keer aan Sonja zijn auto aan of een logeerwoning in Utrecht of Den Haag, en brengt spullen langs (‘Sonja wil een leenauto hebben. Willem zorgt ervoor’, noteert een rechercheur op een dag). Sonja in reactie:

Er was altijd wel een dubbele bodem.

Een maand na de mislukte aanslag op Cor van Hout in 2000 (waarover Sonja zegt dat Holleeder haar in die tijd opjoeg om informatie over de verblijfplaats van Cor te geven om hem te kunnen vermoorden) moest Willem ‘slaapspullen, de beer en alles’ ophalen van Sonja’s zoontje, die logeerde bij haar moeder Stien.

Cor is lam

Bekend is dat Cor van Hout nogal een alcoholprobleem had en soms een kwade dronk. Sonja noemt in haar verklaringen Cor een moeilijke man, maar is verder opmerkelijk mild over hem. Advocaat Janssen vroeg dinsdag haar commentaar op getapte telefoongesprekken waarin zij Willem om hulp leek te vragen omdat ze bang is voor Cor.

De politie vatte een gesprek aldus samen: ‘Boelo is door Cor geslagen. Cor is lam. Heeft haar weer geknepen. Ze wil eigenlijk weglopen.’ Tegen iemand zegt Sonja dat ze ‘doodsbang’ is voor Cor. Op een ander moment zegt ze dat ‘hij haar ging vermoorden’. Op weer een ander moment: ‘Hij is gestoord. Hij gaat mij vermoorden.’ Nog een ander gesprek: ‘hij gaat me dood maken. Als hij er niet meer in mag gaat hij me doodmaken. (…) Hij is echt gevaarlijk.’

Advocaat Janssen merkte op dat Sonja steeds heeft gezegd dat Willem – en niet Cor – gevaarlijk was. Doelend op de getapte gesprekken zei hij: